Survivor
Member
Günümüzde daha hayli toplumsal medya, internet, telefon üzerinden yapılan dolandırıcılıkla ilgili her gün bir epey habere rastlıyoruz. Bunun yanında şeytanın bile aklına gelmeyecek tekniklerle biroldukca kişiyi mağdur eden yankesicilerin sayısı da hâlâ hatırı sayılır derecede fazla. ‘En eski meslek’lerden kabul edilen yankesicilik ve dolandırıcılık her ne kadar yüz kızartıcı bir suç olsa da Erken Cumhuriyet devrinde aslında övülen bir meziyetti, hatta popülerleşme aracı olarak görülüyordu. En dikkat çeken ayrıntı ise bu bireyler içinde neredeyse erkekler kadar bayanların da ön plana çıkmasıydı. O denli ki dönemin en tanınan yankesicilerinden biri olan Fındık Fatma erkekler üzerinde kadınlığın cazibesini kullandı, dikkatlerini dağıtıp cüzdanlarını çalarak periyodun en ünlü gazetelerinde ismini manşetlere yazdırdı. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarih Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ömer Obuz o periyoda damga vuran, şu anda bile bir epeyce kişiyi okurken şaşkına çevirecek hırsız, dolandırıcı ve yankesici bayanlarla ilgili tarihin tozlu sayfalarında kalanları milliyet.com.tr’ye anlattı.
Fındık Fatma tezlere bakılırsa balık etli, orta uzunluklu, kara gözlü, şeytan bakışlı bir bayandı. Fatma orta halli erkekleri bakışıyla büyülüyor, öpüyor ve nihayetinde kişinin cebini boşaltıyordu. Ekseriyetle yaşı büyük erkekleri gözüne kestiriyor, konuşma esnasında yerine göre kimi vakit muhatabı olduğu kişinin orasını burasını gıdıklıyor ve o hengamede cüzdanı aşırıyordu. 1924 yılında Fatih, Langa’da dükkanında iş nazarann bir Ermeni’yi tam olarak bu biçimdesine bir usulle soymuştu. Bu iş yerine giden Fındık Fatma, kırıta kırıta adamın yanına yaklaştı, gözlerini dükkan sahibinin gözlerine dikti ve bir süre daha sonra kireç almak istediğini söylemiş oldu. Dükkan sahibi tam yerinden kalkarken Fatma, ortamın sıcaklığından bahsederek çarşafının iğnesini çözdü. Bu sırada ne olduğunu anlayamayan adam istediği kireci vermeye koyuldu. Planını uygulamaya devam eden Fatma, Toros Efendi’nin şaşkın bakışları içinde kollarını üzerine attı. Olayın sonunda ise cüzdanı çalarak bir mazeretle oradan sıvıştı.
‘İNSAN DOLANDIRMANIN MUCİDİ’
Bu üzere olayların 1920-1930 yılları içinde fazlaca fazla görüldüğünü söyleyen Doç. Dr. Ömer Obuz, Fındık Fatma’nın o devir evlilik vaadiyle bayanları dolandıran Eyüplü Halit’in bayan versiyonu olarak görüldüğünü söylemiş oldu. “Cinsi cazibesini kullanarak insan dolandırma usulünün mucidi oldu. Ona takılan Fındık lakabı ise muhtemelen sözün argosuyla alakalı. Çünkü Fındık argoda ‘başkasının cinsel ilgisini çekecek davranışlar yapan, fakat alakaya yanaşmayan kimse’ olarak tanımlanıyor” tabirlerini kullanan Obuz, birkaç hanımın çantasını yakalayıp kaçırma üzere hareketleri bulunmasına karşın Fındık Fatma’nın dolandırıcılığı ekseriyetle cazibesini kullanarak yaptığını da ekledi.
Obuz, Fındık Fatma’nın dolandırıcılık bölümünde bir fark yarattığını ve bu farkının da gazetelerde “Yeni bir Eyüplü Halit türedi” olarak yansıdığını lisana getirerek Fındık Fatma ile ilgili bir diğer bir kıssayı ise şöyleki anlattı: “Bakırköy’deki bir Rum kömürcüyü de bir daha cazibesini kullanarak soydu. Dükkan sahibinden kömür istedi, daha sonra da dikkatini dağıtmak ismine kömür koymak için eğilen adama uyarak eğildi ve bir yolunu bularak cüzdanı çaldı.”
DİĞERLERİNE ROL MODEL OLDU
İşlediği bütün bu kabahatler Fındık Fatma’yı daha tanınan bir hale getirdi. Devrin gazetelerinde dolandırıcılığın bir sanat hatta bir meslek işi olarak yazıldığını söyleyen Ömer Obuz, “Dönemin yazılı basınında Fatma’nın işlediği hatalar haliyle yer alıyordu lakin ekseriyetle meşhurluğuyla ön plandaydı” şeklinde konuştu. Fındık Fatma’nın popülerlik kazanmasıyla öteki bayanlara da rol model olduğunu, mesela cazibesiyle insanları kandıran Pantuflacı Muzaffer’in Fındık Fatma’dan etkilendiğine vurgu yaptı.
“Dolandırıcığıyla ünlü Şerife dahil olmak üzere bu biçimde daha biroldukca bayan var. Hatta bazıları Fındık Fatma’ya rakip olarak gösteriliyordu” diyen Doç. Dr. Obuz, tıpkı vakitte dolandırıcılara fazlaca önemli cezalar verilmediğini hatta kimilerinin gazetelerde 1 Nisan latifelerine bile bahis olduğunu söz etti. Obuz, yapılan cezalandırmalarla ilgili gerçekleri şöyleki anlattı:
“Dolandırıcılar için önemli bir cezalandırma da yok. 2-3 ayda bir mahpusa giriyorlar, yakalandıktan beş ay daha sonra da çıkıyorlar. En azından ben Eyüplü Halit’in bu biçimde elli kere yakalanıp çıktığına dair haberler gördüm, Fındık Fatma da o denli. Hatta gazetelerde 1 Nisan latifesi olarak Fındık Fatma’nın Eyüplü Halit ile evlendiği bile yazılmış. O denli ki 1931 tarihindeki bir gazete Pantuflacı Muzaffer’in en az 150 tane sabıkası olduğundan bahsediyordu. ötürüsıyla dolandırıcıları ne ceza sistemi ne de eğitim sistemi ıslah edebilmiş.”
HİÇBİR TEDBİR BAŞARILI OLAMADI
O periyotta bayanların sırf cazibesini kullanarak değil, tavlacılık denilen bir dolandırıcılık sistemiyle daha insanları dolandırdığını söyleyen Doç. Dr. Obuz, “Bu kişiler gözüne kestirdiği kişiyi enayi olarak kıymetlendiriyor. Çoklukla çete olarak çalışıyorlar. Örneğin geçersiz altın yahut kaliteli bilinen bir eserin kopyasını orijinaliymiş üzere satıyorlar. Edirneli Rose bu prosedürü kullanarak dolandırıcılık yapan Musevi bir bayan. O da tavlacılıkta ön plana çıkmış biri” diye konuştu.
Hatta gazetelerde ‘enayi’ yerine konmamak için alınması gereken tedbirlerin sıralandığını da belirten Obuz, “Alınan önlemler yetersiz, ne yazık ki başarılı olamamış. bahsetmiş olduğuniz isimlerin hepsinin yüzlerce sabıkası olması da bunu gösteriyor. Bu sorunun temel kaynağı basının yani kamuyu bilgilendirme vazifesi üstüne alan organın buna katkı sağlaması. Bir kişiyi damgalıyorsunuz ve o damgaladığınız kişi o damganın ortasında kalarak ün kazanıyor. Hatası daima yeniden etmeye çalışıyor” bilgisini paylaştı.
Fındık Fatma tezlere bakılırsa balık etli, orta uzunluklu, kara gözlü, şeytan bakışlı bir bayandı. Fatma orta halli erkekleri bakışıyla büyülüyor, öpüyor ve nihayetinde kişinin cebini boşaltıyordu. Ekseriyetle yaşı büyük erkekleri gözüne kestiriyor, konuşma esnasında yerine göre kimi vakit muhatabı olduğu kişinin orasını burasını gıdıklıyor ve o hengamede cüzdanı aşırıyordu. 1924 yılında Fatih, Langa’da dükkanında iş nazarann bir Ermeni’yi tam olarak bu biçimdesine bir usulle soymuştu. Bu iş yerine giden Fındık Fatma, kırıta kırıta adamın yanına yaklaştı, gözlerini dükkan sahibinin gözlerine dikti ve bir süre daha sonra kireç almak istediğini söylemiş oldu. Dükkan sahibi tam yerinden kalkarken Fatma, ortamın sıcaklığından bahsederek çarşafının iğnesini çözdü. Bu sırada ne olduğunu anlayamayan adam istediği kireci vermeye koyuldu. Planını uygulamaya devam eden Fatma, Toros Efendi’nin şaşkın bakışları içinde kollarını üzerine attı. Olayın sonunda ise cüzdanı çalarak bir mazeretle oradan sıvıştı.
‘İNSAN DOLANDIRMANIN MUCİDİ’
Bu üzere olayların 1920-1930 yılları içinde fazlaca fazla görüldüğünü söyleyen Doç. Dr. Ömer Obuz, Fındık Fatma’nın o devir evlilik vaadiyle bayanları dolandıran Eyüplü Halit’in bayan versiyonu olarak görüldüğünü söylemiş oldu. “Cinsi cazibesini kullanarak insan dolandırma usulünün mucidi oldu. Ona takılan Fındık lakabı ise muhtemelen sözün argosuyla alakalı. Çünkü Fındık argoda ‘başkasının cinsel ilgisini çekecek davranışlar yapan, fakat alakaya yanaşmayan kimse’ olarak tanımlanıyor” tabirlerini kullanan Obuz, birkaç hanımın çantasını yakalayıp kaçırma üzere hareketleri bulunmasına karşın Fındık Fatma’nın dolandırıcılığı ekseriyetle cazibesini kullanarak yaptığını da ekledi.
Obuz, Fındık Fatma’nın dolandırıcılık bölümünde bir fark yarattığını ve bu farkının da gazetelerde “Yeni bir Eyüplü Halit türedi” olarak yansıdığını lisana getirerek Fındık Fatma ile ilgili bir diğer bir kıssayı ise şöyleki anlattı: “Bakırköy’deki bir Rum kömürcüyü de bir daha cazibesini kullanarak soydu. Dükkan sahibinden kömür istedi, daha sonra da dikkatini dağıtmak ismine kömür koymak için eğilen adama uyarak eğildi ve bir yolunu bularak cüzdanı çaldı.”
DİĞERLERİNE ROL MODEL OLDU
İşlediği bütün bu kabahatler Fındık Fatma’yı daha tanınan bir hale getirdi. Devrin gazetelerinde dolandırıcılığın bir sanat hatta bir meslek işi olarak yazıldığını söyleyen Ömer Obuz, “Dönemin yazılı basınında Fatma’nın işlediği hatalar haliyle yer alıyordu lakin ekseriyetle meşhurluğuyla ön plandaydı” şeklinde konuştu. Fındık Fatma’nın popülerlik kazanmasıyla öteki bayanlara da rol model olduğunu, mesela cazibesiyle insanları kandıran Pantuflacı Muzaffer’in Fındık Fatma’dan etkilendiğine vurgu yaptı.
“Dolandırıcığıyla ünlü Şerife dahil olmak üzere bu biçimde daha biroldukca bayan var. Hatta bazıları Fındık Fatma’ya rakip olarak gösteriliyordu” diyen Doç. Dr. Obuz, tıpkı vakitte dolandırıcılara fazlaca önemli cezalar verilmediğini hatta kimilerinin gazetelerde 1 Nisan latifelerine bile bahis olduğunu söz etti. Obuz, yapılan cezalandırmalarla ilgili gerçekleri şöyleki anlattı:
“Dolandırıcılar için önemli bir cezalandırma da yok. 2-3 ayda bir mahpusa giriyorlar, yakalandıktan beş ay daha sonra da çıkıyorlar. En azından ben Eyüplü Halit’in bu biçimde elli kere yakalanıp çıktığına dair haberler gördüm, Fındık Fatma da o denli. Hatta gazetelerde 1 Nisan latifesi olarak Fındık Fatma’nın Eyüplü Halit ile evlendiği bile yazılmış. O denli ki 1931 tarihindeki bir gazete Pantuflacı Muzaffer’in en az 150 tane sabıkası olduğundan bahsediyordu. ötürüsıyla dolandırıcıları ne ceza sistemi ne de eğitim sistemi ıslah edebilmiş.”
HİÇBİR TEDBİR BAŞARILI OLAMADI
O periyotta bayanların sırf cazibesini kullanarak değil, tavlacılık denilen bir dolandırıcılık sistemiyle daha insanları dolandırdığını söyleyen Doç. Dr. Obuz, “Bu kişiler gözüne kestirdiği kişiyi enayi olarak kıymetlendiriyor. Çoklukla çete olarak çalışıyorlar. Örneğin geçersiz altın yahut kaliteli bilinen bir eserin kopyasını orijinaliymiş üzere satıyorlar. Edirneli Rose bu prosedürü kullanarak dolandırıcılık yapan Musevi bir bayan. O da tavlacılıkta ön plana çıkmış biri” diye konuştu.
Hatta gazetelerde ‘enayi’ yerine konmamak için alınması gereken tedbirlerin sıralandığını da belirten Obuz, “Alınan önlemler yetersiz, ne yazık ki başarılı olamamış. bahsetmiş olduğuniz isimlerin hepsinin yüzlerce sabıkası olması da bunu gösteriyor. Bu sorunun temel kaynağı basının yani kamuyu bilgilendirme vazifesi üstüne alan organın buna katkı sağlaması. Bir kişiyi damgalıyorsunuz ve o damgaladığınız kişi o damganın ortasında kalarak ün kazanıyor. Hatası daima yeniden etmeye çalışıyor” bilgisini paylaştı.