Survivor
Member
İstanbul Boğazı’nda 6 Kasım’da yapılması planlanan av, Milliyet’in haberinden daha sonra ses getirdi ve kıymetli tartışmalara yol açtı. İstanbul Boğazı’ndaki av yasağının 6 Kasım’da 14 saatliğine kaldırılması sonucu, balıkçılar ve hassas çevrecilerin şikâyetleri kararında iptal edildi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’na bağlı Denizcilik Genel Müdürlüğü av günü sonucunı geri çekti. 6 Kasım’da 14 saatliğine İstanbul Boğazı’nı sınırsız balıkçılığa açma sonucu reaksiyon toplamış, bir epey uzman deniz ekosisteminin ziyan nazaranceği istikametinde açıklama yapmıştı.
HERKESE SORUMLULUK DÜŞÜYOR
Belirli tarihlerde belli tiplerin avcılığının yapılması ekolojik istikrar ve popülasyonun korunması açısından büyük kıymet taşıyor. bu türlü bir daha sonraki yıl görülecek balık cinslerindeki muhtemel azalmanın ya da uzun vadede kelam konusu çeşidi büsbütün kaybetmenin de önüne geçilmiş olunuyor. Sürdürülebilir balıkçılık için gerek amatör gerekse profesyonel balıkçılara büyük sorumluluklar düşüyor. Kurallara uyulmadığı takdirde yara alan balık hayatı ve balıkçılık oluyor. Bir cinsin bile kaybedilmemesi için yanlış tarihte yapılan avlanmaların önüne geçilmesi kıymet taşıyor.
ARTIK SULARIMIZDA YAŞAMIYORLAR
İstanbul Boğazı bilhassa balık çeşitliliğiyle öne çıkıyor. Biroldukça çeşidin göç yolu olması, Boğaz’daki avcılık kurallarını de etkiliyor. Kılıç balığı, orkinos ve uskumru üzere tipler, İstanbul Boğazı’nın yok olan mesken sahipleri içinde. Bu tipler artık sularımızda hayatıyor. İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Saadet Karakulak, kaybedilen balık cinslerinin İstanbul sularındaki varlığını şu biçimde deklare etti:
“Haliç’e ‘Altın Boynuz’ isminin verilmesinde burada palamut ve orkinos balığının bol görülmesinden kaynaklandığına dair tarihçilerin açıklamaları var. Yenikapı’da yapılan hafriyatlarda en eski limanın bulunmasıyla birlikte orkinos ve kılıç balıklarına dair biroldukca omur bulunmuştu. Bu omurların üzerinde bıçak izlerinin bulunması bu biçimdelarda bu balıkların avlandığını ve tüketildiğini gösteriyor. Bizans devri sikkelerinin üzerinde balık figürlerin olması da İstanbul’da balıkçılığın hayli değerli olduğunu gösteriyor.“
1950’Lİ, 1960’LI YILLARDA BALIKÇILIK NASILDI?
Aşırı avlanmanın yanında, sudaki kirlilik ve yem balıklarının yanlış biçimde avlanmasıyla bu cinsler artık eski periyotlardan beri balıkçılığın merkezi olan İstanbul Boğazı’nda hayatıyor. Orkinos avının Osmanlı’dan 1950’li yılların sonuna kadar ulaşmış tekniği, tipi korumak için senelerca hassasiyetle sürdürüldü.
Amatör ve Sportif Olta Balıkçılığı Federasyonu İdare Heyeti Üyesi Mehmet Akyürek, o tarihlerde yapılan avcılığı şu sözlerle anlattı:
“En son 1950-1960 yılları içinde yapılan bir avcılık vardı. Beşerler kıyıya Orkinos avını seyretmeye gelirdi. Kuşağın devamı için özel ve zahmetli bir teknik kullanılıyordu. Hatta yem balığı olarak şimdilerde hayli değerli olmuş ‘torik’ kullanılıyordu. Misina yerine ucunda zoka bulunan biraz daha kalınca bir ipi olan el oltalarıyla avlanılıyordu. Torik’in karnı yarılarak zoka yerleştiriliyor ve dikiliyordu. Balıkçılar iki kişilik sandallarla Boğaz’a açılıyordu. Bu iki bireyden biri el oltasını başkası bir zıpkın ve baltayı denetim ediyordu. Orkinos 30 kilodan 200 kiloya kadar büyüyebilen bir balık olduğundan el oltasının balıkçıya dolanması durumunda oltanın ucundaki balık oltacıyı suya çekmesin diye baltacı ipi kesmek için hazır bulunuyordu. Balık zıpkınla vurulacak noktaya geldiğinde vurulup sandala alınıyordu.“
ORKİNOS’U KAYBETTİK!
Akyürek’in anlattığı senelerda bilhassa suşi imalinde kullanılmak için özel soğuk zincirler kurulmuş ve Japonya’dan orkinos avı için büyük sistemler balıkçılar gelmişti. Avcılık için okyanus yerine boğazın seçilmiş olmasının sebebi balığın dar bir alanda kolaylıkla yakalanabiliyor olması ve İstanbul Boğazı’nın en kıymetli orkinos çeşidine sahip olmasıydı. O periyotta adeta bir orkinos cenneti olan İstanbul Boğazı artık günümüzde ne yazık ki bu özelliğini kaybetti. Mehmet Akyürek, orkinosun göç sırasında ağ ve gırgır ile yakalanmasıyla İstanbul Boğazı’nda bu cinsin artık kaybedildiğini hatırlattı.
Prof. Dr. Saadet Karakulak, geçmişte yapılan avlarla ve yok olan cinslerle ilgili, “17. yüzyıl gezginlerinden Evliya Çelebi, İstanbul Seyahatnamesi’nde Boğaz’da dalyanlarda orkinos, kılıç ve kalkan balığının avlanılmasından ve istiridyelerin çıkarıldığından bahseder. Maalesef günümüzde bu çeşitleri artık İstanbul’da goremiyoruz” diye konuştu.
‘ARTIK MÜMKÜN GÖRÜNMÜYOR’
Tatlı ve tuzlu sularda gelecekte balık çeşitliliğine ulaşabilmek için paklık en hayli öne çıkan faktörler içinde. Geçmişte kimyasalların sulara bırakılmasıyla plastiklerin ve çöplerin getirdiği sonuç müsilaj sorununu ortaya çıkarmıştı. Kirlilikle oluşan bu sorun sudaki oksijen düzeyini etkiledi ve balıkların hayatını tehlikeye attı. Oksijen düzeyi düştüğünde çok avcılık yapılmasa bile balıkların üreyememesi hatta balık ölümlerinin yaşanması bile kelam konusu.
İstanbul Amatör ve Sportif Olta Balıkçılığı Derneği Lideri Erol Örkçü, oksijen düzeyindeki değişimin balık hayatına tesirini şu sözlerle deklare etti:
“Besin zincirinin kırıldığı ve oksijen ölçüsünün düştüğü, hayat için uygun olmayan bu sulara kaybettiğimiz balıkların geçmişte olduğu üzere bugün gelmesi pek mümkün görünmüyor.“
‘DAHA GENİŞ BİR ALANDA YAPILMALI’
Aşırı avcılıkla kaybedilen tiplerin yanı sıra ticari hedeflerle yem balıklarının avlanması da kimi kayıplara sebep oldu. Balık unu yapmak için avlanan hamsi, çaça üzere tiplerin vakit zaman çok avlanması bu tiplerle beslenen balıkların sulardaki varlığını olumsuz tarafta etkiledi. bu biçimdece balıklar ya üreyemedi ya da yem aramak için yol değiştirdi. Peki bundan daha sonrası için ne yapabiliriz? Prof. Dr. Saadet Karakulak, balık avcılığına ait yapılması gerekeni şu biçimde aktardı: “Balık avcılığı yalnızca dar bir koridorda değil, daha geniş alanda daha fazla balıkçılar tarafınca yapılmalı.“
HERKESE SORUMLULUK DÜŞÜYOR
Belirli tarihlerde belli tiplerin avcılığının yapılması ekolojik istikrar ve popülasyonun korunması açısından büyük kıymet taşıyor. bu türlü bir daha sonraki yıl görülecek balık cinslerindeki muhtemel azalmanın ya da uzun vadede kelam konusu çeşidi büsbütün kaybetmenin de önüne geçilmiş olunuyor. Sürdürülebilir balıkçılık için gerek amatör gerekse profesyonel balıkçılara büyük sorumluluklar düşüyor. Kurallara uyulmadığı takdirde yara alan balık hayatı ve balıkçılık oluyor. Bir cinsin bile kaybedilmemesi için yanlış tarihte yapılan avlanmaların önüne geçilmesi kıymet taşıyor.
ARTIK SULARIMIZDA YAŞAMIYORLAR
İstanbul Boğazı bilhassa balık çeşitliliğiyle öne çıkıyor. Biroldukça çeşidin göç yolu olması, Boğaz’daki avcılık kurallarını de etkiliyor. Kılıç balığı, orkinos ve uskumru üzere tipler, İstanbul Boğazı’nın yok olan mesken sahipleri içinde. Bu tipler artık sularımızda hayatıyor. İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Saadet Karakulak, kaybedilen balık cinslerinin İstanbul sularındaki varlığını şu biçimde deklare etti:
“Haliç’e ‘Altın Boynuz’ isminin verilmesinde burada palamut ve orkinos balığının bol görülmesinden kaynaklandığına dair tarihçilerin açıklamaları var. Yenikapı’da yapılan hafriyatlarda en eski limanın bulunmasıyla birlikte orkinos ve kılıç balıklarına dair biroldukca omur bulunmuştu. Bu omurların üzerinde bıçak izlerinin bulunması bu biçimdelarda bu balıkların avlandığını ve tüketildiğini gösteriyor. Bizans devri sikkelerinin üzerinde balık figürlerin olması da İstanbul’da balıkçılığın hayli değerli olduğunu gösteriyor.“
1950’Lİ, 1960’LI YILLARDA BALIKÇILIK NASILDI?
Aşırı avlanmanın yanında, sudaki kirlilik ve yem balıklarının yanlış biçimde avlanmasıyla bu cinsler artık eski periyotlardan beri balıkçılığın merkezi olan İstanbul Boğazı’nda hayatıyor. Orkinos avının Osmanlı’dan 1950’li yılların sonuna kadar ulaşmış tekniği, tipi korumak için senelerca hassasiyetle sürdürüldü.
Amatör ve Sportif Olta Balıkçılığı Federasyonu İdare Heyeti Üyesi Mehmet Akyürek, o tarihlerde yapılan avcılığı şu sözlerle anlattı:
“En son 1950-1960 yılları içinde yapılan bir avcılık vardı. Beşerler kıyıya Orkinos avını seyretmeye gelirdi. Kuşağın devamı için özel ve zahmetli bir teknik kullanılıyordu. Hatta yem balığı olarak şimdilerde hayli değerli olmuş ‘torik’ kullanılıyordu. Misina yerine ucunda zoka bulunan biraz daha kalınca bir ipi olan el oltalarıyla avlanılıyordu. Torik’in karnı yarılarak zoka yerleştiriliyor ve dikiliyordu. Balıkçılar iki kişilik sandallarla Boğaz’a açılıyordu. Bu iki bireyden biri el oltasını başkası bir zıpkın ve baltayı denetim ediyordu. Orkinos 30 kilodan 200 kiloya kadar büyüyebilen bir balık olduğundan el oltasının balıkçıya dolanması durumunda oltanın ucundaki balık oltacıyı suya çekmesin diye baltacı ipi kesmek için hazır bulunuyordu. Balık zıpkınla vurulacak noktaya geldiğinde vurulup sandala alınıyordu.“
ORKİNOS’U KAYBETTİK!
Akyürek’in anlattığı senelerda bilhassa suşi imalinde kullanılmak için özel soğuk zincirler kurulmuş ve Japonya’dan orkinos avı için büyük sistemler balıkçılar gelmişti. Avcılık için okyanus yerine boğazın seçilmiş olmasının sebebi balığın dar bir alanda kolaylıkla yakalanabiliyor olması ve İstanbul Boğazı’nın en kıymetli orkinos çeşidine sahip olmasıydı. O periyotta adeta bir orkinos cenneti olan İstanbul Boğazı artık günümüzde ne yazık ki bu özelliğini kaybetti. Mehmet Akyürek, orkinosun göç sırasında ağ ve gırgır ile yakalanmasıyla İstanbul Boğazı’nda bu cinsin artık kaybedildiğini hatırlattı.
Prof. Dr. Saadet Karakulak, geçmişte yapılan avlarla ve yok olan cinslerle ilgili, “17. yüzyıl gezginlerinden Evliya Çelebi, İstanbul Seyahatnamesi’nde Boğaz’da dalyanlarda orkinos, kılıç ve kalkan balığının avlanılmasından ve istiridyelerin çıkarıldığından bahseder. Maalesef günümüzde bu çeşitleri artık İstanbul’da goremiyoruz” diye konuştu.
‘ARTIK MÜMKÜN GÖRÜNMÜYOR’
Tatlı ve tuzlu sularda gelecekte balık çeşitliliğine ulaşabilmek için paklık en hayli öne çıkan faktörler içinde. Geçmişte kimyasalların sulara bırakılmasıyla plastiklerin ve çöplerin getirdiği sonuç müsilaj sorununu ortaya çıkarmıştı. Kirlilikle oluşan bu sorun sudaki oksijen düzeyini etkiledi ve balıkların hayatını tehlikeye attı. Oksijen düzeyi düştüğünde çok avcılık yapılmasa bile balıkların üreyememesi hatta balık ölümlerinin yaşanması bile kelam konusu.
İstanbul Amatör ve Sportif Olta Balıkçılığı Derneği Lideri Erol Örkçü, oksijen düzeyindeki değişimin balık hayatına tesirini şu sözlerle deklare etti:
“Besin zincirinin kırıldığı ve oksijen ölçüsünün düştüğü, hayat için uygun olmayan bu sulara kaybettiğimiz balıkların geçmişte olduğu üzere bugün gelmesi pek mümkün görünmüyor.“
‘DAHA GENİŞ BİR ALANDA YAPILMALI’
Aşırı avcılıkla kaybedilen tiplerin yanı sıra ticari hedeflerle yem balıklarının avlanması da kimi kayıplara sebep oldu. Balık unu yapmak için avlanan hamsi, çaça üzere tiplerin vakit zaman çok avlanması bu tiplerle beslenen balıkların sulardaki varlığını olumsuz tarafta etkiledi. bu biçimdece balıklar ya üreyemedi ya da yem aramak için yol değiştirdi. Peki bundan daha sonrası için ne yapabiliriz? Prof. Dr. Saadet Karakulak, balık avcılığına ait yapılması gerekeni şu biçimde aktardı: “Balık avcılığı yalnızca dar bir koridorda değil, daha geniş alanda daha fazla balıkçılar tarafınca yapılmalı.“