Tory
New member
Türkiye ve dünya piyasalarını mercek altına alan Gedik Yatırım Temmuz 2021 Strateji Raporu’nu deklare etti. 2021 yılının üçüncü çeyrek ve ötesi beklentilerine yer verilen raporda, TÜFE enflasyonunun Kasım ayına kadar %18,0 civarında kalabileceği, lakin TL’de ek paha kayıpları olmadığı bir durumda, enflasyonunun yılın son iki ayında baz tesiriyle %16,2’ye gerileyebileceği iddiası paylaşılıyor. birebir vakitte, TCMB’nin siyaset faizinde enflasyonda besbelli düşüş beklediği Eylül/Ekim aylarından itibaren kademeli bir indirim süreci başlatma eğiliminde olduğu belirtiliyor. Fakat, kısa vadede TL’de bedel kayıplarının devam etmesi durumunda, mesela, $/TL kurunun yaz aylarında 9,0 düzeyine yaklaşması ya da aşması durumunda, TÜFE enflasyonunun %19’lu düzeyleri bakılırsabileceği, bu durumda da, faiz indirim takviminin ötelenebileceği ya da TCMB’nin mevcut/beklenen enflasyonun üzerinde siyaset faizi belirleme siyaseti dahilinde, faiz artırımlarının gündeme gelebileceği aktarılıyor.
Gedik Yatırım Temmuz 2021 Strateji Raporu’nu deklare etti. “Dünyada ve Türkiye’de Ana Tema Enflasyon” başlıklı raporunda, 2021 yılının geri kalanında iktisadın dünyada ve Türkiye’de nasıl seyredeceği istikametindeki beklentiler, pazara ait iddialar ve riskler ortaya konarak piyasaların değerlendirmesi yapıldı. Varsayımlara baz oluşturan temel senaryoya nazaran, TCMB’nin son çeyreğe kadar faiz indirmeyeceği, devam eden virüs mutasyonlarına karşın, aşıların tesirli kalmaya devam edeceği, sonbaharda potansiyel hadise artışlarının niye olabileceği işyeri kapanışlarının makul hizmet kesimleri ile sonlu kalacağı ve Brent petrol varil fiyatının yılın geri kalanında ortalama 70-75 $ düzeylerinde seyredeceği var iseyılıyor.
Bankacılık kesimi paylarında bilhassa özel bankalar ele alındığında, iskontolu çarpanlarla süreç görmeye devam ettiği belirtiliyor. Orta ve uzun vadede kesimi etkileyen şartların paylar için bir katalizör olmayacağını belirtilen raporda, bankacılık paylarının sanayii ve küresel bazda emsal bankaların çok gerisinde performans göstermesi kararında kısa vadede olumlu bir reaksiyon mümkünlüğünün güçlü olabileceği öngörülüyor.
Küresel ekonomik toparlanma sürüyor
Rapora nazaran, ABD’de TÜFE enflasyonu %5’e çekirdek TÜFE enflasyonu da %3,8’e ulaşarak beklentilerin üzerine çıktı. Raporda, FED’in 16 Haziran tarihindeki FOMC toplantısında enflasyon ve faiz projeksiyonların üst istikametli güncellediği, fakat buna rağmen enflasyondaki yükselişin süreksiz olacağı konusundaki görüşünü koruduğu belirtilirken, uzun vadeli ABD tahvil faizlerindeki durulma ve hatta geri çekilmenin, FED’in bu mevzuda piyasaları ikna etme konusunda şimdilik başarılı olduğu halinde yorumlanabileceği görüşü lisana getiriliyor. Raporda, üçüncü çeyrekte ABD’de tahvil alımının azaltılmasına ait takvimin ana gündem konusu olabileceği ve FED’in bu sene bitmeden tapering sürecini başlatma ihtimalinin arttığı düşünülüyor.
TÜFE %16,6 ’dan %17,5 ’e yükseldi
Geçtiğimiz aylarda çok ölçülü seyreden en son fiyatlar üstündeki kur geçişkenliğinin Haziran’da tesirli olduğu belirtilen raporda yıllık TÜFE enflasyonunun %16,6 ’dan %17,5 ’e yükseldiği belirtilirken, Devam eden maliyet baskılarıyla, yıllık TÜFE enflasyonunun kasım ayına kadar %18,0 civarında seyredebileceği ön görüler içinde yer alıyor. Raporda, yıl sonu için dolar TL paritesi için 9,15 iddiasına (var iseyımına) nazaran, TÜFE enflasyonun ise 2021 yılı sonunda %16,2 olabileceğine dikkat çekiliyor.
Cari açık gerileyecek
Rapora ait bilgiler veren Ekonomist Serkan Gönençler, yılın ikinci yarısında olağanlaşmaya bağlı canlanmaya karşın, GSYH’de iç talep katkısının yüksek faiz ve kur düzeyleri niçiniyle önemli manada azalabileceğini, öte yandan kuvvetli ihracat performansı ve turizmdeki güzelleşmeyle dış talep katkısının artmasının ihtimal dahilinde olduğunu söylemiş oldu. Gönençler, 2021 yılı GSYH büyüme varsayımının %5,2 olarak şekillendiğini belirtirken birinci 6 aylık kuvvetli büyüme performansı, bu iddiaya yönelik üst taraflı risklere işaret ettiğine dikkat çekti.
Gönençler; “Mayıs itibariyle bütçe açığı/GSYH oranı, kuvvetli iç talebe bağlı vergi tahsilatındaki düzgünleşme ve kısmen de baz tesirlerinin sayesinde %1,6 düzeylerine geriledi. İkinci yarıda bütçe açığı yükselişe geçecek olsa da, şimdiye kadarki vergi tahsilatlarının sayesinde, 2021 sonunda bütçe açığı/GSYH oranının sene başındaki %4,5 – 5,0 öngörümüzün altında kalarak %3,8 civarında kalabileceği anlaşılıyor. Artan güç maliyetleri cari açığa değerli bir yük getirse de, altın ithalatındaki durulma, turizm gelirlerinde düzgünleşme, kuvvetli ihracat performansı ve iç talepte, ötürüsıyla da ithalatta beklediğimiz yavaşlama cari açığın yılın geri kalanında gerilemesini sağlayacak üzere duruyor. Bilhassa ihracatın kuvvetli seyrini dikkate alarak, sene sonu için %22-23 milyar olarak öngördüğümüz cari açığı 18-19 milyar olarak revize ediyoruz” şeklinde konuştu.
BIST Endeksi’nde artırım devam ediyor
Gedik Yatırım Araştırma Yöneticisi Ali Kerim Akkoyunlu ise, yatırımcıların, piyasalardaki gelişmeleri yakından takip ederek tercihlerinde dikkatli olmaları gerektiğini lisana getirdi.
Akkoyunlu, “Risksiz faiz oranımızı %16 düzeyinde sabit tutarken pay bazlı güncellemeler niçiniyle BIST 100 endeks amacımızı 1,575 ’den 1,680 düzeyine yükseltiyoruz. Ekonomik açılmalarla birlikte yılın ikinci yarısında, beyaz eşya, giysi perakende, sıhhat ve içecek kesimlerinde artan ivme ile finansal performans beklemekteyiz. Bankacılık bölümü payları, bilhassa özel bankalar ele alındığında, iskontolu çarpanlarla süreç görmeye devam ediyor. Orta uzun vadede kesimi etkileyen şartların paylar için bir katalizör olmayacağını düşünüyoruz. Öte yandan, bankacılık paylarının sanayii ve küresel benzeri bankaların pek gerisinde performans göstermesi ve ikinci çeyrek karlılıklarında birinci çeyreğe nazaran marj bazlı bir nebze düzgünleşme beklememiz kararında, kısa vadede olumlu bir reaksiyon mümkünlüğünün güçlü olduğunu düşünmekteyiz.” diye konuştu.
Gedik Yatırım Temmuz 2021 Strateji Raporu’nda öne çıkan satırbaşları:
Makroekonomik Data Kestirimleri
2020 2021
USD/TL Devir sonu 7.42 9.15
Devir ortalaması 7.01 8.42
TÜFE Enflasyonu Dönem sonu 14.6% 16.2%
Dönem ortalaması 12.3% 16.9%
Çekirdek Enflasyon Periyot sonu 14.3% 15.9%
Devir ortalaması 11.2% 17.3%
Fonlama Maliyeti Periyot sonu 17.03% 18.50%
Devir ortalaması 10.8% 18.6%
GSYH Büyümesi Dönem ortalaması 1.8% 5.2%
GSYH (Milyar TL) Periyot ortalaması 5.048 6.256
GSYH (Milyar USD) Devir ortalaması 717 742
Bütçe Dengesi GSYH’ye oranı -3.4% -3.8%
Faiz Dışı İstikrar GSYH’ye oranı -0.8% -0.9%
Cari Denge GSYH’ye oranı -4.5% -2.5%
Türkiye iktisadı
– 20 Mart’ın akabinde yaşanan yüksek montanlı sermaye çıkışları durulsa da yabancı yatırımcı ilgisi hala zayıf seyrediyor.
– TL 20 Mart’tan daha sonra negatif ayrışmaya devam ederken, yılın geri kalanında da kayda bedel bir güzelleşme sıkıntı görünüyor.
– Maliyet taraflı baskıların devam etmesiyle TÜFE enflasyonu Temmuz’da %18,5 civarlarına yükselebilir.
– Enflasyonun yüksek seyri faiz indirim beklentilerinin ötelenmesine yol açıyor.
– İmalat sanayi ve ticaret aktivitesi, Nisan ayında bir ölçü geri çekilmeye rağmen, hala epey kuvvetli seyrediyor.
– Turizmle temaslı dallar ve inşaat kesimi zayıf, bilgi-işlem kesimi kuvvetli kalmaya devam ediyor.
– Atıl işgücü ve eksik istihdamın dahil edildiği geniş tarifli işsizlik oranları çok yüksek düzeylerde seyrediyor.
– Bütçe açığı/GSYH oranı kuvvetli vergi gelirleri ve kısmen de baz etkisinin sayesinde, %2,0’nin altında kalmaya devam etti.
– Hükümet 2021 yılı bütçe açığı/GSYH amacını %4,2’den %3,5’e revize ederken, hükümetin büyüme iddialarına göre bu iddianın gerçekçi olduğu söylenebilir.
– Vergi gelirlerindeki güzelleşme ve bu sayede yaratılan faiz dışı fazla 2020’nin Eylül ayından itibaren iç borçlanma muhtaçlığını değerli oranda sınırladı.
– Artan güç maliyetlerine karşın, kuvvetli ihracat performansı ve turizm gelirlerindeki düzgünleşme cari açığı geriletecek.
– Dış borçlanma muhtaçlığı evvelki yıllare oranla hafifçelemiş olsa da yüksek seyrine devam ediyor.
Global iktisat
– Memleketler arası kuruluşlar global ekonomik büyüme varsayımlarını üst taraflı güncellemeye devam ediyor.
– Emtia fiyatlarındaki yükseliş, arz istikametli ıstıraplar ve artan nakliyecilik maliyetleri enflasyonist baskıları arttırıyor.
– Emtia sepetinin altın haricinde neredeyse tamamında epeyce süratli artışlar görüldü.
– Brent petrol fiyatları kuvvetli talep ve OPEC+ ülkelerinin arzın arttırılması konusunda mutabakata varamamasıyla 75 doları aştı.
– FED 16 Haziran’daki FOMC toplantısında enflasyon ve faiz projeksiyonlarını üst taraflı güncelledi.
– ABD’de artan enflasyon beklentilerine rağmen, piyasa bunun süreksiz olacağı konusunda ikna olmuş görünüyor.
– ABD’de istihdam artışları Eylül daha sonrasında işsizlik ödeneklerinin de kesilmesiyle biraz daha sürat kazanabilir.
2021’de Fırsatlar ve Riskler
Gedik Yatırım Temmuz 2021 Strateji Raporu’nda küresel ekonomiyi ve piyasaları alternatif senaryoları fırsatlar ve riskler açısından da pahalandırıyor.
Fırsatlar
– Dünya genelinde aşılama suratındaki güzelleşmeler ile küresel ekonomik aktivitede toparlanmanın beklentilerin üzerine çıkması
– ABD’de enflasyonun denetim altında kalması
– ABD ve AB ile alakalarda bir ölçü düzgünleşme görülmesi
– Turizm ve ihracat performansının beklentilerin üzerine çıkarak cari açığı süratle daha da aşağı çekmesi (mesela 15 milyar {{tooLongContent}}rsquo;a)
– TCMB’nin sıkı para siyaseti duruşunu muhafazası
Riskler
– ABD’de enflasyonun öngörülerin daha da üzerine çıkmasıyla, ABD 10 yıllık tahvil faizlerinin %2.0’ın üzerine yükselmesi ve buna bağlı olarak, FED’in faiz artırım projeksiyonlarını öne çekmesi
– TCMB’nin enflasyonda besbelli düşüş başlamadan süratli bir faiz indirim süreci başlatması
– Jeopolitik hususlar da piyasalarda değerli dalgalanma yaratma potansiyeli taşıyor (genel olarak ABD, Rusya ve AB ile bağlantıların seyri)
– Memleketler arası jeopolitik gerginliklerin de tesiriyle petrol meblağlarında ek yükselişler görülmesi
– Virüsün mutasyona uğramasıyla aşıların etkisiz kalması
Gedik Yatırım Temmuz 2021 Strateji Raporu’nu deklare etti. “Dünyada ve Türkiye’de Ana Tema Enflasyon” başlıklı raporunda, 2021 yılının geri kalanında iktisadın dünyada ve Türkiye’de nasıl seyredeceği istikametindeki beklentiler, pazara ait iddialar ve riskler ortaya konarak piyasaların değerlendirmesi yapıldı. Varsayımlara baz oluşturan temel senaryoya nazaran, TCMB’nin son çeyreğe kadar faiz indirmeyeceği, devam eden virüs mutasyonlarına karşın, aşıların tesirli kalmaya devam edeceği, sonbaharda potansiyel hadise artışlarının niye olabileceği işyeri kapanışlarının makul hizmet kesimleri ile sonlu kalacağı ve Brent petrol varil fiyatının yılın geri kalanında ortalama 70-75 $ düzeylerinde seyredeceği var iseyılıyor.
Bankacılık kesimi paylarında bilhassa özel bankalar ele alındığında, iskontolu çarpanlarla süreç görmeye devam ettiği belirtiliyor. Orta ve uzun vadede kesimi etkileyen şartların paylar için bir katalizör olmayacağını belirtilen raporda, bankacılık paylarının sanayii ve küresel bazda emsal bankaların çok gerisinde performans göstermesi kararında kısa vadede olumlu bir reaksiyon mümkünlüğünün güçlü olabileceği öngörülüyor.
Küresel ekonomik toparlanma sürüyor
Rapora nazaran, ABD’de TÜFE enflasyonu %5’e çekirdek TÜFE enflasyonu da %3,8’e ulaşarak beklentilerin üzerine çıktı. Raporda, FED’in 16 Haziran tarihindeki FOMC toplantısında enflasyon ve faiz projeksiyonların üst istikametli güncellediği, fakat buna rağmen enflasyondaki yükselişin süreksiz olacağı konusundaki görüşünü koruduğu belirtilirken, uzun vadeli ABD tahvil faizlerindeki durulma ve hatta geri çekilmenin, FED’in bu mevzuda piyasaları ikna etme konusunda şimdilik başarılı olduğu halinde yorumlanabileceği görüşü lisana getiriliyor. Raporda, üçüncü çeyrekte ABD’de tahvil alımının azaltılmasına ait takvimin ana gündem konusu olabileceği ve FED’in bu sene bitmeden tapering sürecini başlatma ihtimalinin arttığı düşünülüyor.
TÜFE %16,6 ’dan %17,5 ’e yükseldi
Geçtiğimiz aylarda çok ölçülü seyreden en son fiyatlar üstündeki kur geçişkenliğinin Haziran’da tesirli olduğu belirtilen raporda yıllık TÜFE enflasyonunun %16,6 ’dan %17,5 ’e yükseldiği belirtilirken, Devam eden maliyet baskılarıyla, yıllık TÜFE enflasyonunun kasım ayına kadar %18,0 civarında seyredebileceği ön görüler içinde yer alıyor. Raporda, yıl sonu için dolar TL paritesi için 9,15 iddiasına (var iseyımına) nazaran, TÜFE enflasyonun ise 2021 yılı sonunda %16,2 olabileceğine dikkat çekiliyor.
Cari açık gerileyecek
Rapora ait bilgiler veren Ekonomist Serkan Gönençler, yılın ikinci yarısında olağanlaşmaya bağlı canlanmaya karşın, GSYH’de iç talep katkısının yüksek faiz ve kur düzeyleri niçiniyle önemli manada azalabileceğini, öte yandan kuvvetli ihracat performansı ve turizmdeki güzelleşmeyle dış talep katkısının artmasının ihtimal dahilinde olduğunu söylemiş oldu. Gönençler, 2021 yılı GSYH büyüme varsayımının %5,2 olarak şekillendiğini belirtirken birinci 6 aylık kuvvetli büyüme performansı, bu iddiaya yönelik üst taraflı risklere işaret ettiğine dikkat çekti.
Gönençler; “Mayıs itibariyle bütçe açığı/GSYH oranı, kuvvetli iç talebe bağlı vergi tahsilatındaki düzgünleşme ve kısmen de baz tesirlerinin sayesinde %1,6 düzeylerine geriledi. İkinci yarıda bütçe açığı yükselişe geçecek olsa da, şimdiye kadarki vergi tahsilatlarının sayesinde, 2021 sonunda bütçe açığı/GSYH oranının sene başındaki %4,5 – 5,0 öngörümüzün altında kalarak %3,8 civarında kalabileceği anlaşılıyor. Artan güç maliyetleri cari açığa değerli bir yük getirse de, altın ithalatındaki durulma, turizm gelirlerinde düzgünleşme, kuvvetli ihracat performansı ve iç talepte, ötürüsıyla da ithalatta beklediğimiz yavaşlama cari açığın yılın geri kalanında gerilemesini sağlayacak üzere duruyor. Bilhassa ihracatın kuvvetli seyrini dikkate alarak, sene sonu için %22-23 milyar olarak öngördüğümüz cari açığı 18-19 milyar olarak revize ediyoruz” şeklinde konuştu.
BIST Endeksi’nde artırım devam ediyor
Gedik Yatırım Araştırma Yöneticisi Ali Kerim Akkoyunlu ise, yatırımcıların, piyasalardaki gelişmeleri yakından takip ederek tercihlerinde dikkatli olmaları gerektiğini lisana getirdi.
Akkoyunlu, “Risksiz faiz oranımızı %16 düzeyinde sabit tutarken pay bazlı güncellemeler niçiniyle BIST 100 endeks amacımızı 1,575 ’den 1,680 düzeyine yükseltiyoruz. Ekonomik açılmalarla birlikte yılın ikinci yarısında, beyaz eşya, giysi perakende, sıhhat ve içecek kesimlerinde artan ivme ile finansal performans beklemekteyiz. Bankacılık bölümü payları, bilhassa özel bankalar ele alındığında, iskontolu çarpanlarla süreç görmeye devam ediyor. Orta uzun vadede kesimi etkileyen şartların paylar için bir katalizör olmayacağını düşünüyoruz. Öte yandan, bankacılık paylarının sanayii ve küresel benzeri bankaların pek gerisinde performans göstermesi ve ikinci çeyrek karlılıklarında birinci çeyreğe nazaran marj bazlı bir nebze düzgünleşme beklememiz kararında, kısa vadede olumlu bir reaksiyon mümkünlüğünün güçlü olduğunu düşünmekteyiz.” diye konuştu.
Gedik Yatırım Temmuz 2021 Strateji Raporu’nda öne çıkan satırbaşları:
Makroekonomik Data Kestirimleri
2020 2021
USD/TL Devir sonu 7.42 9.15
Devir ortalaması 7.01 8.42
TÜFE Enflasyonu Dönem sonu 14.6% 16.2%
Dönem ortalaması 12.3% 16.9%
Çekirdek Enflasyon Periyot sonu 14.3% 15.9%
Devir ortalaması 11.2% 17.3%
Fonlama Maliyeti Periyot sonu 17.03% 18.50%
Devir ortalaması 10.8% 18.6%
GSYH Büyümesi Dönem ortalaması 1.8% 5.2%
GSYH (Milyar TL) Periyot ortalaması 5.048 6.256
GSYH (Milyar USD) Devir ortalaması 717 742
Bütçe Dengesi GSYH’ye oranı -3.4% -3.8%
Faiz Dışı İstikrar GSYH’ye oranı -0.8% -0.9%
Cari Denge GSYH’ye oranı -4.5% -2.5%
Türkiye iktisadı
– 20 Mart’ın akabinde yaşanan yüksek montanlı sermaye çıkışları durulsa da yabancı yatırımcı ilgisi hala zayıf seyrediyor.
– TL 20 Mart’tan daha sonra negatif ayrışmaya devam ederken, yılın geri kalanında da kayda bedel bir güzelleşme sıkıntı görünüyor.
– Maliyet taraflı baskıların devam etmesiyle TÜFE enflasyonu Temmuz’da %18,5 civarlarına yükselebilir.
– Enflasyonun yüksek seyri faiz indirim beklentilerinin ötelenmesine yol açıyor.
– İmalat sanayi ve ticaret aktivitesi, Nisan ayında bir ölçü geri çekilmeye rağmen, hala epey kuvvetli seyrediyor.
– Turizmle temaslı dallar ve inşaat kesimi zayıf, bilgi-işlem kesimi kuvvetli kalmaya devam ediyor.
– Atıl işgücü ve eksik istihdamın dahil edildiği geniş tarifli işsizlik oranları çok yüksek düzeylerde seyrediyor.
– Bütçe açığı/GSYH oranı kuvvetli vergi gelirleri ve kısmen de baz etkisinin sayesinde, %2,0’nin altında kalmaya devam etti.
– Hükümet 2021 yılı bütçe açığı/GSYH amacını %4,2’den %3,5’e revize ederken, hükümetin büyüme iddialarına göre bu iddianın gerçekçi olduğu söylenebilir.
– Vergi gelirlerindeki güzelleşme ve bu sayede yaratılan faiz dışı fazla 2020’nin Eylül ayından itibaren iç borçlanma muhtaçlığını değerli oranda sınırladı.
– Artan güç maliyetlerine karşın, kuvvetli ihracat performansı ve turizm gelirlerindeki düzgünleşme cari açığı geriletecek.
– Dış borçlanma muhtaçlığı evvelki yıllare oranla hafifçelemiş olsa da yüksek seyrine devam ediyor.
Global iktisat
– Memleketler arası kuruluşlar global ekonomik büyüme varsayımlarını üst taraflı güncellemeye devam ediyor.
– Emtia fiyatlarındaki yükseliş, arz istikametli ıstıraplar ve artan nakliyecilik maliyetleri enflasyonist baskıları arttırıyor.
– Emtia sepetinin altın haricinde neredeyse tamamında epeyce süratli artışlar görüldü.
– Brent petrol fiyatları kuvvetli talep ve OPEC+ ülkelerinin arzın arttırılması konusunda mutabakata varamamasıyla 75 doları aştı.
– FED 16 Haziran’daki FOMC toplantısında enflasyon ve faiz projeksiyonlarını üst taraflı güncelledi.
– ABD’de artan enflasyon beklentilerine rağmen, piyasa bunun süreksiz olacağı konusunda ikna olmuş görünüyor.
– ABD’de istihdam artışları Eylül daha sonrasında işsizlik ödeneklerinin de kesilmesiyle biraz daha sürat kazanabilir.
2021’de Fırsatlar ve Riskler
Gedik Yatırım Temmuz 2021 Strateji Raporu’nda küresel ekonomiyi ve piyasaları alternatif senaryoları fırsatlar ve riskler açısından da pahalandırıyor.
Fırsatlar
– Dünya genelinde aşılama suratındaki güzelleşmeler ile küresel ekonomik aktivitede toparlanmanın beklentilerin üzerine çıkması
– ABD’de enflasyonun denetim altında kalması
– ABD ve AB ile alakalarda bir ölçü düzgünleşme görülmesi
– Turizm ve ihracat performansının beklentilerin üzerine çıkarak cari açığı süratle daha da aşağı çekmesi (mesela 15 milyar {{tooLongContent}}rsquo;a)
– TCMB’nin sıkı para siyaseti duruşunu muhafazası
Riskler
– ABD’de enflasyonun öngörülerin daha da üzerine çıkmasıyla, ABD 10 yıllık tahvil faizlerinin %2.0’ın üzerine yükselmesi ve buna bağlı olarak, FED’in faiz artırım projeksiyonlarını öne çekmesi
– TCMB’nin enflasyonda besbelli düşüş başlamadan süratli bir faiz indirim süreci başlatması
– Jeopolitik hususlar da piyasalarda değerli dalgalanma yaratma potansiyeli taşıyor (genel olarak ABD, Rusya ve AB ile bağlantıların seyri)
– Memleketler arası jeopolitik gerginliklerin de tesiriyle petrol meblağlarında ek yükselişler görülmesi
– Virüsün mutasyona uğramasıyla aşıların etkisiz kalması