Survivor
Member
İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’in geçtiğimiz 8 Eylül’de 96 yaşında ömrünü kaybetmesinin akabinde dünyanın dört bir yanından toplumsal medya kullanıcıları başta Kraliçe’nin vefatı olmak üzere kraliyete dair biroldukca hususta sayısız paylaşım yaptı. aynı vakitte vefat haberinin akabinde Avustralya’dan Brezilya’ya, Rusya’dan Fransa’ya onun ismine dikilmiş anıtların önüne çelenkler bırakıldı, mumlar yakıldı. Meydanlarda toplanan kalabalıklar Kraliçe için dualar edip gözyaşı döktü. Tüm dünya Kraliçe’nin ömrünü kaybettiği İskoçya’nın Balmoral kentinden Londra’ya gelişini anbean takip ederken, oğlu Prens Charles’ın kral oluşu ise her istikametiyle dünyada gündem konusu haline geldi. Monarşinin geleceğini masaya yatıranların, Kraliçe’nin 70 yıllık hükümdarlığının bitmesinin akabinde neler yaşanacağı hakkında birbirinden farklı var iseyımlarda bulananların sayısı katlanarak arttı. Lakin bu durumun tahminen de en çarpıcı olan tarafı Kraliçe II. Elizabeth’i bilen bilmeyen, ilgilenen ilgilenen ilgilenmeyen biroldukça kişinin bu bahse dair bir şeyler söyleme, yorum yapma isteği oldu. Peki 7’den 70’e dünyadaki milyarlarca insanı bu duyguya iten şey neydi?
POPÜLER KÜLTÜR, FOMO VE PARASOSYAL ETKİ
Bu vefatın dünya çapında büyük yankı uyandırmasının sebeplerini kıymetlendiren, toplumsal psikoloji alanında çalışmalar yapmış Doç. Dr. Sinan Alper‘e göre Kraliçe II. Elizabeth’in sahip olduğu konumun tarihi art planı ve otorite figürü olarak görülmesi yaşananları daha da farklı kıldı. “İngiliz kraliyet ailesinin birfazlaca üyesi kendi ortasında başka ayrı tanınan ve hepsinin magazinsel pahası var. En sıradani Kraliçe II. Elizabeth’in ömrünü anlatan bir dizi yıllardır devam ediyor” diyen Alper, İngiliz kraliyet ailesinin başka kraliyet ailelerinden daha fazla ilgi görmesini ise tanınan kültürle ilişkilendirdi.
“Başka bir açıdan bakmak gerekirse Kraliçe II. Elizabeth’e olan ilgiyi bir kavramla da açıklayabiliriz” formunda konuşan Doç. Dr. Alper, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“FoMo (Fear of Missing Out) dediğimiz bir olgu var. FoMo aslında insanların daima olarak öteki insanların konuştuğu, yaşadığı, deneyimlediği şeylerden haberdar olmaya, her insanın bahsetmiş olduğu bahislerin haricinde kalmaktan korkmaya karşılık geliyor. Ben Kraliçe II. Elizabeth’in vefatından daha sonra oluşan havada biraz FoMo’nun tesirli olduğunu düşünüyorum. Olağanda tahminen Elizabeth’in kim olduğunu bile bilmeyen beşerler bu süreçte husus hakkında yorum yapma gereksinimi duydular zira başka herkes bu mevzuyu konuşuyordu.”
Akademisyen-Yazar Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin ise Kraliçe’nin uzun süren bir devrin ve istikrarın simgesi olduğunu söylemiş oldu. Vefatının aslında bildiğimiz bir çağın da kapanışı manasına geldiğine dikkat çeken Prof. Dr. Gezgin, “İngiltere’de monarşi ulusal kimliğin bir modülü. Bu yüzden İngiltere başta olmak üzere tüm İngiliz Milletler Topluluğu kolektif bir yas halinde. Öte yandan Kraliçe’nin 70 yıllık hükümdarlığı müddetince televizyonda, toplumsal medyada gördüğümüz tüm manzaraları aslında aileden biri hissiyatı veriyor. Bu yüzden birçok kişi onu anneannesi, annesi olarak gördü” diye konuştu.
Kraliçe II. Elizabeth’in hayatını kaybetmesi yalnızca Birleşik Krallık’ta değil, öteki bir fazlaca ülkede de fazlaca konuşuldu. Kraliçe’nin vefatı, günlerdir onunla ilgili haberleri okuyan, toplumsal medya paylaşımları yapanlar için hakikaten neyi tabir ediyor? Doç. Dr. Sinan Alper bu noktada Kraliçe üzere tanınan şahıslarla karşılıksız bir bağ kurulmasına yol açan ‘parasosyal’lik kavramına dikkat çekti. “Parasosyalliğin çok boyut kazanmasının akabinde bir vakit daha sonra kişi ilgi duyduğu ünlü şahsa bağlanır ve ömrü onun gözünden görmeye başlar. Başarılarıyla keyifli olur, mutsuzluğuyla kahrolur” diyen Doç. Dr. Sinan Alper, şunu da ekledi: “Kraliçe ve kraliyet aileleri de bu parasosyal bağlantının çoğunlukla muhatabı olduklarından, biroldukça insan güya kendi ailesinden biri ölmüş üzere üzülebiliyor. Benzerini farklı sebeplerle ünlü olmuş insanlarda da görüyoruz.”
MONARŞİNİN SONUNU GETİRİR Mİ?
Kraliçe’nin vefatının akabinde gündemden düşmeyen bir öteki bahis ise tahtın varisi Prens Charles’ın Birleşik Krallık ve İngiliz Milletler Topluluğu ülkelerinin yeni hükümdarı olmasıydı. Bu yenilik bir kesim tarafınca monarşiye son verilmesi tartışmalarına, protestolarına da yol açtı. Pekala Kraliçe’nin vefatı monarşinin sonunu getirebilir mi? Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin’e göre sırf İngiltere monarşisinin değil, dünyadaki hiç bir monarşinin sonunun gelmesi mümkün değil. Büyük ve seçkin bir tabakanın bu kavramdan beslendiğine değinen Prof. Dr. Gezgin, İngiliz kraliyet ailesine duyulan hayranlığın bir öteki benzerinin Tayland’da da olduğunu hatırlattı. Günümüzde hâlâ kraliyetin kimi çevrelerce hayranlık duyulan bir yapı olduğunu ileten Gezgin, aksi durumda monarşiyi desteklemeyen ve cumhuriyet isteyen halkların bunu aslına bakarsan kendi halleriyle elde ettiklerinin de altını çizdi.
‘KRALİÇE SEMBOLİK DEĞİL’
Monarşi tartışmaları birlikteinde İngiliz kraliyet ailesinin ülke idaresindeki rolünü de bir sefer daha sorgulattı. Her ne kadar Kraliçe II. Elizabeth maddelerin ve çağın gerekliliği karşısında sembolik bir duruş sergilese de kraliyet önüne gelen kanunları onaylamak, ülke bedelleri ve geleneklerini korumakla yükümlüydü. Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin ise Kraliçe’nin devlet lideri olduğu 16 ülke göz önüne alındığında pozisyonunun sembolik olmaktan epeyce uzak olduğunu söylemiş oldu.
“İngiltere sömürgeci geçmişinde 50 ülkeyi ele geçirip yönetti. Hindistan’ından ABD’sine kadar biroldukça devletin İngiltere’ye, ötürüsıyla kraliyet ailesine ilgisi var. Kraliçe hala 16 ülkenin (Avustralya ve Yeni Zelanda dahil olmak üzere) resmi olarak devlet lideriydi, paralara onun resmi basılıyordu. Çağımızda, dünya genelinde bu kadar ünlü olan fazlaca az kamusal figür var.” Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin
Gezgin’e bakılırsa İngiltere’nin bir cumhuriyet olmamasında Kraliçe’nin siyasi rolü epey büyük ve onu destekleyen çıkar kümeleri da var. Kraliyetin gücünü ve idaredeki konumunu Avustralya örneğiyle açıklayan Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin, “Geçmişte Avustralya’da idarede rol alan monarşi tersi bir küme kraliyet kıymetlerinden ayrılmak, cumhuriyet rejimine geçmek istemişti. Bu fikir halk oylamasına sunulmuş ve halk da bunu kabul etmemişti. Aslında bu durum bize Kraliçe’nin ne kadar sevildiğini ve bir otorite olarak Kraliyet’e olan inancın hâlâ devam ettiğini gösterdi” diyerek monarşi ile kurulan bağın kolay kopmayacağını lisana getirdi.
POPÜLER KÜLTÜR, FOMO VE PARASOSYAL ETKİ
Bu vefatın dünya çapında büyük yankı uyandırmasının sebeplerini kıymetlendiren, toplumsal psikoloji alanında çalışmalar yapmış Doç. Dr. Sinan Alper‘e göre Kraliçe II. Elizabeth’in sahip olduğu konumun tarihi art planı ve otorite figürü olarak görülmesi yaşananları daha da farklı kıldı. “İngiliz kraliyet ailesinin birfazlaca üyesi kendi ortasında başka ayrı tanınan ve hepsinin magazinsel pahası var. En sıradani Kraliçe II. Elizabeth’in ömrünü anlatan bir dizi yıllardır devam ediyor” diyen Alper, İngiliz kraliyet ailesinin başka kraliyet ailelerinden daha fazla ilgi görmesini ise tanınan kültürle ilişkilendirdi.
“Başka bir açıdan bakmak gerekirse Kraliçe II. Elizabeth’e olan ilgiyi bir kavramla da açıklayabiliriz” formunda konuşan Doç. Dr. Alper, kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“FoMo (Fear of Missing Out) dediğimiz bir olgu var. FoMo aslında insanların daima olarak öteki insanların konuştuğu, yaşadığı, deneyimlediği şeylerden haberdar olmaya, her insanın bahsetmiş olduğu bahislerin haricinde kalmaktan korkmaya karşılık geliyor. Ben Kraliçe II. Elizabeth’in vefatından daha sonra oluşan havada biraz FoMo’nun tesirli olduğunu düşünüyorum. Olağanda tahminen Elizabeth’in kim olduğunu bile bilmeyen beşerler bu süreçte husus hakkında yorum yapma gereksinimi duydular zira başka herkes bu mevzuyu konuşuyordu.”
Akademisyen-Yazar Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin ise Kraliçe’nin uzun süren bir devrin ve istikrarın simgesi olduğunu söylemiş oldu. Vefatının aslında bildiğimiz bir çağın da kapanışı manasına geldiğine dikkat çeken Prof. Dr. Gezgin, “İngiltere’de monarşi ulusal kimliğin bir modülü. Bu yüzden İngiltere başta olmak üzere tüm İngiliz Milletler Topluluğu kolektif bir yas halinde. Öte yandan Kraliçe’nin 70 yıllık hükümdarlığı müddetince televizyonda, toplumsal medyada gördüğümüz tüm manzaraları aslında aileden biri hissiyatı veriyor. Bu yüzden birçok kişi onu anneannesi, annesi olarak gördü” diye konuştu.
Kraliçe II. Elizabeth’in hayatını kaybetmesi yalnızca Birleşik Krallık’ta değil, öteki bir fazlaca ülkede de fazlaca konuşuldu. Kraliçe’nin vefatı, günlerdir onunla ilgili haberleri okuyan, toplumsal medya paylaşımları yapanlar için hakikaten neyi tabir ediyor? Doç. Dr. Sinan Alper bu noktada Kraliçe üzere tanınan şahıslarla karşılıksız bir bağ kurulmasına yol açan ‘parasosyal’lik kavramına dikkat çekti. “Parasosyalliğin çok boyut kazanmasının akabinde bir vakit daha sonra kişi ilgi duyduğu ünlü şahsa bağlanır ve ömrü onun gözünden görmeye başlar. Başarılarıyla keyifli olur, mutsuzluğuyla kahrolur” diyen Doç. Dr. Sinan Alper, şunu da ekledi: “Kraliçe ve kraliyet aileleri de bu parasosyal bağlantının çoğunlukla muhatabı olduklarından, biroldukça insan güya kendi ailesinden biri ölmüş üzere üzülebiliyor. Benzerini farklı sebeplerle ünlü olmuş insanlarda da görüyoruz.”
MONARŞİNİN SONUNU GETİRİR Mİ?
Kraliçe’nin vefatının akabinde gündemden düşmeyen bir öteki bahis ise tahtın varisi Prens Charles’ın Birleşik Krallık ve İngiliz Milletler Topluluğu ülkelerinin yeni hükümdarı olmasıydı. Bu yenilik bir kesim tarafınca monarşiye son verilmesi tartışmalarına, protestolarına da yol açtı. Pekala Kraliçe’nin vefatı monarşinin sonunu getirebilir mi? Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin’e göre sırf İngiltere monarşisinin değil, dünyadaki hiç bir monarşinin sonunun gelmesi mümkün değil. Büyük ve seçkin bir tabakanın bu kavramdan beslendiğine değinen Prof. Dr. Gezgin, İngiliz kraliyet ailesine duyulan hayranlığın bir öteki benzerinin Tayland’da da olduğunu hatırlattı. Günümüzde hâlâ kraliyetin kimi çevrelerce hayranlık duyulan bir yapı olduğunu ileten Gezgin, aksi durumda monarşiyi desteklemeyen ve cumhuriyet isteyen halkların bunu aslına bakarsan kendi halleriyle elde ettiklerinin de altını çizdi.
‘KRALİÇE SEMBOLİK DEĞİL’
Monarşi tartışmaları birlikteinde İngiliz kraliyet ailesinin ülke idaresindeki rolünü de bir sefer daha sorgulattı. Her ne kadar Kraliçe II. Elizabeth maddelerin ve çağın gerekliliği karşısında sembolik bir duruş sergilese de kraliyet önüne gelen kanunları onaylamak, ülke bedelleri ve geleneklerini korumakla yükümlüydü. Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin ise Kraliçe’nin devlet lideri olduğu 16 ülke göz önüne alındığında pozisyonunun sembolik olmaktan epeyce uzak olduğunu söylemiş oldu.
“İngiltere sömürgeci geçmişinde 50 ülkeyi ele geçirip yönetti. Hindistan’ından ABD’sine kadar biroldukça devletin İngiltere’ye, ötürüsıyla kraliyet ailesine ilgisi var. Kraliçe hala 16 ülkenin (Avustralya ve Yeni Zelanda dahil olmak üzere) resmi olarak devlet lideriydi, paralara onun resmi basılıyordu. Çağımızda, dünya genelinde bu kadar ünlü olan fazlaca az kamusal figür var.” Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin
Gezgin’e bakılırsa İngiltere’nin bir cumhuriyet olmamasında Kraliçe’nin siyasi rolü epey büyük ve onu destekleyen çıkar kümeleri da var. Kraliyetin gücünü ve idaredeki konumunu Avustralya örneğiyle açıklayan Prof. Dr. Ulaş Başar Gezgin, “Geçmişte Avustralya’da idarede rol alan monarşi tersi bir küme kraliyet kıymetlerinden ayrılmak, cumhuriyet rejimine geçmek istemişti. Bu fikir halk oylamasına sunulmuş ve halk da bunu kabul etmemişti. Aslında bu durum bize Kraliçe’nin ne kadar sevildiğini ve bir otorite olarak Kraliyet’e olan inancın hâlâ devam ettiğini gösterdi” diyerek monarşi ile kurulan bağın kolay kopmayacağını lisana getirdi.