Türkiye, Libya Konferansı’na önder seviyesinde katılmayacak Libya’da seçim sürecinin teşvik edilmesi gayesiyle Fransa’nın konut sahipliğinde düzenlenecek konferansta “siyasi sürece dayanak ve yabancı paralı askerlerin Libya’dan çıkarılması” bahisleri gündemde olacak.
Paris Konferansı’nda tarafların üzerinde mutabakat sağlayacağı bahislerin başında yabancı asker ve savaşçıların Libya’dan çekilmesi. İkinci Berlin Konferansı’nda da birebir husus gündeme gelmiş fakat Türkiye, sonuç bildirgesinin asker çekilme ile ilgili hususuna çekince koymuştu.
Elysee Sarayı’ndan yapılan açıklamaya göre, Paris Konferansı, Almanya, İtalya, Fransa, Birleşmiş Milletler ve Libya’nın eş başkanlığında gerçekleştirilecek. Cumhurbaşkanlığı seçimine bir ay kala, Muhammed Olumsuz‘nin yönettiği Başkanlık Kurulu ile Abdülhamid Dibeybe‘nin başbakanlığındaki ulusal hükümet içindeki siyasi tansiyonun daha da yükselmesinin akabinde konferans Libya’daki seçim sürecine son bir “destek” vermeyi amaçlıyor.
Lakin Libya’daki krizin genel çizgileri düşünüldüğünde, seçim takvimine uyulup uyulmayacağı konusu da hala muallak olmakla birlikte kelam konusu seçimin Libya’da tansiyonu düşürüp düşürmeyeceği de soru işaretlerinden biri.
Milletlerarası toplumun da 24 Aralık seçimlerinin toplum iradesini yansıtmama ihtimalini kıymetlendirerek Libya’da tansiyonun bir daha artmasından çekiniyor.
2011’den bu yana iç karışıklık ve çatışmalara sahne olan Libya, “Süheyrat Anlaşması” olarak da bilinen 2015 tarihindeki Libya Siyasi Mutabakatı kapsamında, 24 Aralık 2021’de cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini gerçekleştirecek.
Hangi ülkeler katılacak?
Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdülhamid Dibeybe ve Başkanlık Kurulu başkanı Muhammed Aksi katılacak. Fransa, konferansa Libya’da barış için oluşturulan Berlin sürecine katılan ülkelerin yanı sıra, Çad, Nijer, Yunanistan, Malta ve Kıbrıs Rum Kısmı’nı de davet etti.
Almanya Babakanı Angela Merkel, İtalya Başbakanı Mario Draghi, ABD Lider Yardımcısı Kamala Harris, Mısır Devlet Lideri Abdelfattah El Sisi, İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis, Kıbrıs Rum Kesiti önderi Nikos Anastasiadis, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov başta olmak üzere 30’a yakın ülke temsilcisi ile BM, AB, Afrika Birliği, Arap Ligi ve G5 Sahra ülkeleri temsilcisi konferansa geliyor. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de sanal yolla konferansa katılacak.
Türkiye, Yunanistan’ın varlığından rahatsız
Konferansta Türkiye’yi, Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal temsil edecek. Türkiye, Yunanistan’ın Libya krizine dahil edilmesinden rahatsız. Bu sebeple de Konferansa önder seviyesinde iştirak sağlamıyor.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, G20 doruğunda bu rahatsızlığını lisana getirerek, “Libya ile ilgili Berlin Konferansının bir benzerini Paris’te yapmak istiyor. Bu bir yerde durumdan görev çıkarmak üzere oluyor. Bizim oraya ısrarla eş lider olarak gelmemizi istiyor. Dedim ki ‘Berlin’de aslına bakarsan biz bu konferansı yaptık. Kaldı ki buraya kimi davetleriniz var; örneğin Yunanistan, örneğin İsrail, örneğin Kıbrıs Rum kesimi… Bunların katılacağı bir Paris Konferansına biz katılamayız” demişti.
Libya’da son durum
6 Kasım’da yaşanan Libya’da yaşanan Dışişleri Bakanı krizi son devirlerde artan tansiyonu gözler önüne serdi. Libya siyasetinin yükselen ismi Dışişleri Bakanı Necla Menguş‘un Başkanlık Kurulu’ndan habersiz dış siyaset kararları aldığı sebebi öne sürülerek, Başbakan Dibeybe’nin Menguş’u savunmasına karşın bakılırsavden alınması krizi derinleştirdi.
Libya hükümeti de, Başkanlık Kurulunun Dışişleri Bakanı Necla Menguş hakkında verdiği uzaklaştırma sonucunı reddetmişti. Libya Bakanlar Şurasından yapılan yazılı açıklamada, hükümet üyelerini atama ve nazaranvden alma sonucunın Başkanlık Kurulunun yetkisinde olmadığına işaret edilirken, Bakan Menguş’tan “bakılırsavine tıpkı biçimde devam etmesi” istenmişti.
Seçimler öncesinde bir kriz de, Senato ve alt Meclis niteliğindeki, Trablus’taki Halit el-Meşri‘nin başkanlığındaki Libya Yüksek Devlet Kurulu (HCE) ile Mareşal Haftar‘a yakın olarak bilinen Temsilciler Meclisi lideri (alt meclis) Akila Salih içinde yaşanmaya devam ediyor.
Paris Konferansı’nda tarafların üzerinde mutabakat sağlayacağı bahislerin başında yabancı asker ve savaşçıların Libya’dan çekilmesi. İkinci Berlin Konferansı’nda da birebir husus gündeme gelmiş fakat Türkiye, sonuç bildirgesinin asker çekilme ile ilgili hususuna çekince koymuştu.
Elysee Sarayı’ndan yapılan açıklamaya göre, Paris Konferansı, Almanya, İtalya, Fransa, Birleşmiş Milletler ve Libya’nın eş başkanlığında gerçekleştirilecek. Cumhurbaşkanlığı seçimine bir ay kala, Muhammed Olumsuz‘nin yönettiği Başkanlık Kurulu ile Abdülhamid Dibeybe‘nin başbakanlığındaki ulusal hükümet içindeki siyasi tansiyonun daha da yükselmesinin akabinde konferans Libya’daki seçim sürecine son bir “destek” vermeyi amaçlıyor.
Lakin Libya’daki krizin genel çizgileri düşünüldüğünde, seçim takvimine uyulup uyulmayacağı konusu da hala muallak olmakla birlikte kelam konusu seçimin Libya’da tansiyonu düşürüp düşürmeyeceği de soru işaretlerinden biri.
Milletlerarası toplumun da 24 Aralık seçimlerinin toplum iradesini yansıtmama ihtimalini kıymetlendirerek Libya’da tansiyonun bir daha artmasından çekiniyor.
2011’den bu yana iç karışıklık ve çatışmalara sahne olan Libya, “Süheyrat Anlaşması” olarak da bilinen 2015 tarihindeki Libya Siyasi Mutabakatı kapsamında, 24 Aralık 2021’de cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini gerçekleştirecek.
Hangi ülkeler katılacak?
Libya Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdülhamid Dibeybe ve Başkanlık Kurulu başkanı Muhammed Aksi katılacak. Fransa, konferansa Libya’da barış için oluşturulan Berlin sürecine katılan ülkelerin yanı sıra, Çad, Nijer, Yunanistan, Malta ve Kıbrıs Rum Kısmı’nı de davet etti.
Almanya Babakanı Angela Merkel, İtalya Başbakanı Mario Draghi, ABD Lider Yardımcısı Kamala Harris, Mısır Devlet Lideri Abdelfattah El Sisi, İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Yunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis, Kıbrıs Rum Kesiti önderi Nikos Anastasiadis, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov başta olmak üzere 30’a yakın ülke temsilcisi ile BM, AB, Afrika Birliği, Arap Ligi ve G5 Sahra ülkeleri temsilcisi konferansa geliyor. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres de sanal yolla konferansa katılacak.
Türkiye, Yunanistan’ın varlığından rahatsız
Konferansta Türkiye’yi, Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal temsil edecek. Türkiye, Yunanistan’ın Libya krizine dahil edilmesinden rahatsız. Bu sebeple de Konferansa önder seviyesinde iştirak sağlamıyor.
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, G20 doruğunda bu rahatsızlığını lisana getirerek, “Libya ile ilgili Berlin Konferansının bir benzerini Paris’te yapmak istiyor. Bu bir yerde durumdan görev çıkarmak üzere oluyor. Bizim oraya ısrarla eş lider olarak gelmemizi istiyor. Dedim ki ‘Berlin’de aslına bakarsan biz bu konferansı yaptık. Kaldı ki buraya kimi davetleriniz var; örneğin Yunanistan, örneğin İsrail, örneğin Kıbrıs Rum kesimi… Bunların katılacağı bir Paris Konferansına biz katılamayız” demişti.
Libya’da son durum
6 Kasım’da yaşanan Libya’da yaşanan Dışişleri Bakanı krizi son devirlerde artan tansiyonu gözler önüne serdi. Libya siyasetinin yükselen ismi Dışişleri Bakanı Necla Menguş‘un Başkanlık Kurulu’ndan habersiz dış siyaset kararları aldığı sebebi öne sürülerek, Başbakan Dibeybe’nin Menguş’u savunmasına karşın bakılırsavden alınması krizi derinleştirdi.
Libya hükümeti de, Başkanlık Kurulunun Dışişleri Bakanı Necla Menguş hakkında verdiği uzaklaştırma sonucunı reddetmişti. Libya Bakanlar Şurasından yapılan yazılı açıklamada, hükümet üyelerini atama ve nazaranvden alma sonucunın Başkanlık Kurulunun yetkisinde olmadığına işaret edilirken, Bakan Menguş’tan “bakılırsavine tıpkı biçimde devam etmesi” istenmişti.
Seçimler öncesinde bir kriz de, Senato ve alt Meclis niteliğindeki, Trablus’taki Halit el-Meşri‘nin başkanlığındaki Libya Yüksek Devlet Kurulu (HCE) ile Mareşal Haftar‘a yakın olarak bilinen Temsilciler Meclisi lideri (alt meclis) Akila Salih içinde yaşanmaya devam ediyor.