Türkiye-Katar işbirliğinin son arenası: Somali Türkiye’de demokrasinin tasfiyesiyle birlikte duymaya alıştığımız bir önerme var; “bu biçimde ülkeye yabancı sermaye gelmez”. Birinci bakışta yanlışsız üzere gelen bu önermenin temelleri pek de sağlam değil. Evet, yabancı sermayenin demokratik işleyişin kurumsal olduğu ülkelere daha rahat ve fazlaca geldiği ortada. Lakin demokrasinin tümüyle tasfiye edildiği, hatta sokaklarında çatışmaların olduğu ülkelere yabancı sermaye gelmez mi? Gelir olağan olarak… Lakin beklentisi artar, aldığı riske paralel ölçüde getiri maksatlar. Yüksek faiz ister, egemenlik haklarından hisse ister, imtiyazlar iste vs. vs.
Her şey insani…
1960’ta bağımsızlığını kazanmış, 1991’den bu yana ağır yahut düşük ölçekli bir iç savaşı yaşayan, 15 milyonu aşkın nüfusu ile dünyanın en fakir ülkelerinden biri Somali. Doğu Afrika’da Aden Körfezi ile Hint Okyanusu’nun birleştiği kıyı şeridini topraklarında barındıran bu ülke şu sıralar yaklaşan seçimlerin gerginliğini yaşıyor. Lakin Ankara, kendisinden 7 bin km uzakta olan bu ülkenin seçimleriyle olağandışı biçimde ilgili.
O kadar ki, hükümet, bütçenin rekor seviyede (46 milyar TL) açık verdiği temmuz ayında Somali’ye 30 milyon dolar parayı hibe edebildi. Yetmedi, geçen hafta 22 zırhlı aracın Somali’ye gönderildiğini öğrendik. O kadar ki, Somali’nin IMF’ye olan borcunu dahi koronavirüs salgınının iktisada darbe indirdiği Kasım ayında ödedik. Son 10 yılda Somali’ye Türkiye’den gönderilen yardımlar 1 milyar doları buluyor. Bu haliyle Somali hükümetinin en kıymetli destekçisi pozisyonunda Türkiye. Hükümete soracak olursanız yardımların sebebi insani.
Tabir yerindeyse zenginliğimizin zekatını Somali’ye veriyoruz. Fakat, yalnızca mali yardım değil, beraberinde Somali hükümetini askeri olarak da destekliyoruz. Türkiye’nin kendi sonları haricindeki en büyük askeri üssü Somali’nin başşehri Mogadişu’da bulunuyor. 4 kilometrekarelik bu askeri üssün imali için 2017’de 50 milyon dolar harcayan Türkiye, burada Somali askerlerini eğitiyor. Yetmiyor, başşehir Mogadişu’da Recep Tayyip Erdoğan isminde bir de hastane inşa edildi. Bu hastanenin masrafları da her ay Türkiye’nin bütçesinden karşılanıyor. Mogadişu Limanı’nı da Türkiye’den Albayrak Kümesi işletiyor. Özetle, gariban bir Doğu Afrika ülkesini 1 milyar dolara yakın hibeyle finanse ediyor, askerleriyle koruyor, hastaneleriyle düzgünleştiriyor, ordusunu donatıyor, limanlarını işletiyor Ankara. Türkiye emperyalist bir ülke olsaydı, Somali için neredeyse Türkiye’nin sömürgesi denebilirdi. Lakin her şey insani…
Katar’ın Türkiye’den farkı yok
Buraya kadar anlattıklarımız Somali ile Türkiye içinde geçenler. Lakin Somali’den doğuya hakikat ilerleyip, Aden Körfezi geçildiğinde, Somali için en az Türkiye kadar değerli bir öteki ülkeyle daha karşılaşıyoruz; Katar…
Katar da Somali’ye yardım konusunda Türkiye’den geri durmuyor. Körfez coğrafyasının bu küçük lakin tesirli ülkesi, tıpkı Türkiye üzere Somali hükümetini finanse eden bir öbür güç. Yardımlar hem maddi hem askeri. Katar hükümeti, yüzlerce milyon dolarlık hibe dayanaklarının yanı sıra Somali Ordusu’nu da donatıyor. Bu haliyle Türkiye-Katar işbirliğinin meyvesi denebilir Somali için.
Körfez coğrafyasına odaklanmak Somali-Türkiye alakalarını anlamak için koşul. 2017’de Körfez’de patlayan krizde Katar, Suudi Arabistan ve BAE tarafınca tehdit edilmiş ve Türkiye Katar’ın yanında durmuştu. Türkiye’nin verdiği yalnızca manevi takviye de değil, şahsen Katar’da askeri üs inşa edilmiş ve Türk askeri bölgede Suudi Arabistan ve BAE tehdidine karşı konuşlandırılmıştı.
olağan olarak bu durum Türkiye ile bölgedeki güçlerin bağlarını gerdi. Somali ise tarihi olarak Suudilerle ortak hareket etmesine karşın, 2017’de çıkan Körfez Krizi’nde “tarafsız” olduğunu duyurdu. Teşbihe sığınarak söylersek, bu durum Türkiye ile Yunanistan içindeki bir tansiyonda KKTC’nin tarafsız kalmasına benziyordu. Somali’nin tarafsızlık tavrı elbette Suudi Arabistan ve BAE’yi çıldırttı.
Art planda Vahabbi-İhvan gerginliği
Körfez’in iki petrol zengini ülkesi Suudi Arabistan ve BAE, dünyadaki sünni İslamcı akımları da parasıyla domine ediyor. Bu sayede gayrimeşru rejimlerini dünyada tanınır hale getiriyorlar. Şeriatın radikal bir yorumu olarak Vahabbiliği benimseyen bu iki Körfez ülkesi için, İslamcı akımlar şayet Vahabbi değilse desteklenebilir lakin birebir akımlar kendisine rakip olacak kadar büyürse tehdide dönüşür. Vahabbiler, on senelerca Mısır’daki Mübarek Rejimi’ne karşı Müslüman Kardeşler’i el altından destekledi, bölgeye yayılmalarına yardımcı oldu. Mübarek’in devrilmesinin akabinde Mısır’da iktidar olan Müslüman Kardeşler, Vahabbileri huzursuz etmeye başladı. 2012’den itibaren Müslüman Kardeşler’den takviyesini çeken Vahabbiler, Sisi’yi desteklemeye başladılar, bu biçimdece rakipleri pozisyonuna yükselen Müslüman Kardeşler’in tasfiyesini onayladılar.
Buna karşılık, Müslüman coğrafyada Vahabbilerin bilakis Müslüman Kardeşler’e en ağır takviyesi Türkiye ve Katar verdi. Bölgede Müslüman Kardeşler’in varlığının, elini kolaylaştıracağını düşünen AKP’nin, Mısır’a yalnızca savaş ilan etmediği kaldı. Sisi’yle tüm diplomatik bağları askıya aldı, Müslüman Kardeşler’in Rabia’sını, kendi siyasi hareketinin sembolü haline getirdi. Tıpkı biçimde Katar da, Müslüman Kardeşler’in dünyadaki en değerli finansörü haline geldi.
Somali ise bu tansiyonun arenasına dönüşmüş durumda. Bölgedeki El-Kaide kontaklı eş-Şebap örgütünün Suudi Arabistan ve BAE tarafınca desteklendiği biliniyor. Örgütün son vakit içinderdaki amaçları bölgedeki Türk güçleri. Müslüman Kardeşler’in Somali kolu olarak faaliyet gösteren Al-Islah Hareketi ise Somali Cumhurbaşkanı Muhammad Abdullah Fermacu’nun en kıymetli destekçisi. Türkiye ve Katar da, Al-Islah Hareketine paralel olarak Fermacu’nun destekçisi pozisyonunda. Yani Somali’de Vahabbi-Müslüman Kardeşler çatışması yaşanırken, işin içine Türkiye’nin de dahil olduğu bir vekalet savaşı veriliyor.
Türkiye’nin ne işi var
Somali’de cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ekim ayında yapılması bekleniyor. Bu haliyle AKP’nin bölgedeki çıkarları için Fermacu’nun bir daha kazanması kural. Bir yandan Türkiye’de doğal afetlere karşı halktan para isterken, bir yandan da Fermacu’ya 30 milyon dolar gönderilmesinin, zırhlı araçlarla Somali Ordusu’nun desteklenmesinin sebebi de bu. Üstelik AKP bunu, kamuoyundan gelecek yansılara razı olarak yapıyor. Bu haliyle “Somali, Türkiye’nin destekçisi olsa ne olmasa ne” diye sormak yanlışsız değil. Çünkü Somali düşerse Katar da düşüyor. “Katar düşerse” diye başlanan cümle ise AKP için sayfalar dolusu maliyete muadil.
Her şey insani…
1960’ta bağımsızlığını kazanmış, 1991’den bu yana ağır yahut düşük ölçekli bir iç savaşı yaşayan, 15 milyonu aşkın nüfusu ile dünyanın en fakir ülkelerinden biri Somali. Doğu Afrika’da Aden Körfezi ile Hint Okyanusu’nun birleştiği kıyı şeridini topraklarında barındıran bu ülke şu sıralar yaklaşan seçimlerin gerginliğini yaşıyor. Lakin Ankara, kendisinden 7 bin km uzakta olan bu ülkenin seçimleriyle olağandışı biçimde ilgili.
O kadar ki, hükümet, bütçenin rekor seviyede (46 milyar TL) açık verdiği temmuz ayında Somali’ye 30 milyon dolar parayı hibe edebildi. Yetmedi, geçen hafta 22 zırhlı aracın Somali’ye gönderildiğini öğrendik. O kadar ki, Somali’nin IMF’ye olan borcunu dahi koronavirüs salgınının iktisada darbe indirdiği Kasım ayında ödedik. Son 10 yılda Somali’ye Türkiye’den gönderilen yardımlar 1 milyar doları buluyor. Bu haliyle Somali hükümetinin en kıymetli destekçisi pozisyonunda Türkiye. Hükümete soracak olursanız yardımların sebebi insani.
Tabir yerindeyse zenginliğimizin zekatını Somali’ye veriyoruz. Fakat, yalnızca mali yardım değil, beraberinde Somali hükümetini askeri olarak da destekliyoruz. Türkiye’nin kendi sonları haricindeki en büyük askeri üssü Somali’nin başşehri Mogadişu’da bulunuyor. 4 kilometrekarelik bu askeri üssün imali için 2017’de 50 milyon dolar harcayan Türkiye, burada Somali askerlerini eğitiyor. Yetmiyor, başşehir Mogadişu’da Recep Tayyip Erdoğan isminde bir de hastane inşa edildi. Bu hastanenin masrafları da her ay Türkiye’nin bütçesinden karşılanıyor. Mogadişu Limanı’nı da Türkiye’den Albayrak Kümesi işletiyor. Özetle, gariban bir Doğu Afrika ülkesini 1 milyar dolara yakın hibeyle finanse ediyor, askerleriyle koruyor, hastaneleriyle düzgünleştiriyor, ordusunu donatıyor, limanlarını işletiyor Ankara. Türkiye emperyalist bir ülke olsaydı, Somali için neredeyse Türkiye’nin sömürgesi denebilirdi. Lakin her şey insani…
Katar’ın Türkiye’den farkı yok
Buraya kadar anlattıklarımız Somali ile Türkiye içinde geçenler. Lakin Somali’den doğuya hakikat ilerleyip, Aden Körfezi geçildiğinde, Somali için en az Türkiye kadar değerli bir öteki ülkeyle daha karşılaşıyoruz; Katar…
Katar da Somali’ye yardım konusunda Türkiye’den geri durmuyor. Körfez coğrafyasının bu küçük lakin tesirli ülkesi, tıpkı Türkiye üzere Somali hükümetini finanse eden bir öbür güç. Yardımlar hem maddi hem askeri. Katar hükümeti, yüzlerce milyon dolarlık hibe dayanaklarının yanı sıra Somali Ordusu’nu da donatıyor. Bu haliyle Türkiye-Katar işbirliğinin meyvesi denebilir Somali için.
Körfez coğrafyasına odaklanmak Somali-Türkiye alakalarını anlamak için koşul. 2017’de Körfez’de patlayan krizde Katar, Suudi Arabistan ve BAE tarafınca tehdit edilmiş ve Türkiye Katar’ın yanında durmuştu. Türkiye’nin verdiği yalnızca manevi takviye de değil, şahsen Katar’da askeri üs inşa edilmiş ve Türk askeri bölgede Suudi Arabistan ve BAE tehdidine karşı konuşlandırılmıştı.
olağan olarak bu durum Türkiye ile bölgedeki güçlerin bağlarını gerdi. Somali ise tarihi olarak Suudilerle ortak hareket etmesine karşın, 2017’de çıkan Körfez Krizi’nde “tarafsız” olduğunu duyurdu. Teşbihe sığınarak söylersek, bu durum Türkiye ile Yunanistan içindeki bir tansiyonda KKTC’nin tarafsız kalmasına benziyordu. Somali’nin tarafsızlık tavrı elbette Suudi Arabistan ve BAE’yi çıldırttı.
Art planda Vahabbi-İhvan gerginliği
Körfez’in iki petrol zengini ülkesi Suudi Arabistan ve BAE, dünyadaki sünni İslamcı akımları da parasıyla domine ediyor. Bu sayede gayrimeşru rejimlerini dünyada tanınır hale getiriyorlar. Şeriatın radikal bir yorumu olarak Vahabbiliği benimseyen bu iki Körfez ülkesi için, İslamcı akımlar şayet Vahabbi değilse desteklenebilir lakin birebir akımlar kendisine rakip olacak kadar büyürse tehdide dönüşür. Vahabbiler, on senelerca Mısır’daki Mübarek Rejimi’ne karşı Müslüman Kardeşler’i el altından destekledi, bölgeye yayılmalarına yardımcı oldu. Mübarek’in devrilmesinin akabinde Mısır’da iktidar olan Müslüman Kardeşler, Vahabbileri huzursuz etmeye başladı. 2012’den itibaren Müslüman Kardeşler’den takviyesini çeken Vahabbiler, Sisi’yi desteklemeye başladılar, bu biçimdece rakipleri pozisyonuna yükselen Müslüman Kardeşler’in tasfiyesini onayladılar.
Buna karşılık, Müslüman coğrafyada Vahabbilerin bilakis Müslüman Kardeşler’e en ağır takviyesi Türkiye ve Katar verdi. Bölgede Müslüman Kardeşler’in varlığının, elini kolaylaştıracağını düşünen AKP’nin, Mısır’a yalnızca savaş ilan etmediği kaldı. Sisi’yle tüm diplomatik bağları askıya aldı, Müslüman Kardeşler’in Rabia’sını, kendi siyasi hareketinin sembolü haline getirdi. Tıpkı biçimde Katar da, Müslüman Kardeşler’in dünyadaki en değerli finansörü haline geldi.
Somali ise bu tansiyonun arenasına dönüşmüş durumda. Bölgedeki El-Kaide kontaklı eş-Şebap örgütünün Suudi Arabistan ve BAE tarafınca desteklendiği biliniyor. Örgütün son vakit içinderdaki amaçları bölgedeki Türk güçleri. Müslüman Kardeşler’in Somali kolu olarak faaliyet gösteren Al-Islah Hareketi ise Somali Cumhurbaşkanı Muhammad Abdullah Fermacu’nun en kıymetli destekçisi. Türkiye ve Katar da, Al-Islah Hareketine paralel olarak Fermacu’nun destekçisi pozisyonunda. Yani Somali’de Vahabbi-Müslüman Kardeşler çatışması yaşanırken, işin içine Türkiye’nin de dahil olduğu bir vekalet savaşı veriliyor.
Türkiye’nin ne işi var
Somali’de cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ekim ayında yapılması bekleniyor. Bu haliyle AKP’nin bölgedeki çıkarları için Fermacu’nun bir daha kazanması kural. Bir yandan Türkiye’de doğal afetlere karşı halktan para isterken, bir yandan da Fermacu’ya 30 milyon dolar gönderilmesinin, zırhlı araçlarla Somali Ordusu’nun desteklenmesinin sebebi de bu. Üstelik AKP bunu, kamuoyundan gelecek yansılara razı olarak yapıyor. Bu haliyle “Somali, Türkiye’nin destekçisi olsa ne olmasa ne” diye sormak yanlışsız değil. Çünkü Somali düşerse Katar da düşüyor. “Katar düşerse” diye başlanan cümle ise AKP için sayfalar dolusu maliyete muadil.