‘Taliban’ı Rusya, Çin ve İran’a bela etmek istiyorlar’ DOĞU TUNÇ
– Hocam merhabalar, bize birinci olarak ABD’yi Afganistan’a getiren süreci anlatır mısınız?
Afganistan, maliyeti devasa yükseklikte olan bir coğrafya. Güçlü ya da petrol kaynaklarına sahip olduklarından değil. Afganistan’da bulunan tüm devletler yok olmuş. 24 Aralık 1979’da, ABD (Amerika Birleşik Devletleri) ve CİA (Merkezi İstihbarat Teşkilatı) teşviki ve kışkırtmasıyla, bu biçimde ki Afganistan hükümetinin talebi ve davetiyle SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği) Afganistan’a girdi. 24 Aralık 1979’da SSCB girdiğinde, bu biçimde periyodun ABD lideri Jimmy Carter’dı. bu biçimde Carter’ın ulusal güvenlik danışmanı da meşhur Zbigniew Brzezinski’di. Brzezinski gece, sabaha karşı Carter’ı uyandırır ve der ki: “sayın lider, SSCB Afganistan’da kendi Vietnam’larını yaşamak üzere Afganistan’a girdi.” aslına bakarsanız, ABD bunu bekliyordu. ABD, SSCB Afganistan’a girmeden 6 ay evvel, orada El-Kaide’nin tohumlarını atmıştı. Radikal cihatçı kümelerin eğitilmesi, silahlanması ve yetiştirilmesi için hazırlıklar yapmıştı. SSCB 15 Şubat 1989’da çekildiğinde, 600.000 SSCB askeri Afganistan’a ayak basmıştı. SSCB çekilmek zorunda kaldı. Zira, ABD yetiştirdiği, eğittiği, donattığı El-Kaide’yi hakikaten yeterli kullandı. Usame bin Ladin’de vardı bunların ortasında. El-Kaide, SSCB’ye orada ABD Vietnam’ını yaşattı. SSCB, çekildiğinde 50.000 meyyit ve milyarlarca dolar kayıpla çekildi.
– ABD El-Kaide’yi besledi, büyüttü SSCB üzere büyük bir devletin bile Afganistan’da yenilmesini sağladı. Pekala, daha sonrasında nasıl oldu da El Esas, ABD’nin başına bela oldu?
“Çekildikten 1 yıl daha sonra SSCB çöktü. yıllar daha sonra Brzezinski’ye sorarlar. “El-Kaide’yi yetiştirdiniz, donattınız, eğittiniz. Ancak ikiz kuleleri yerle bir etti. Dünyanın başına bela oldu. Pişman değil misiniz?” diye. Brzezinski şöyleki karşılık verdi: “İkiz kulelerin yerle bir edilmesi mi değerli, SSCB’nin çökmesi mi?” İşte, ABD’nin değişmeyen teröre dayanak stratejisi budur. Yani, IŞİD’in dünyanın başına bela olması mı kıymetli? Yoksa Suriye, Irak ve İran üzere devletlerin çökmesi mi kıymetli?”
– Bu süreçte daima El-Kaide’den bahsediyoruz, Taliban nasıl ortaya çıktı? ABD’nin İkiz Kuleler saldırısından yanlışsız Afganistan’a El-Kaide’yi yok etme maksadı ile girdiğini biliyoruz. Pekala o devir Afganistan’ı yöneten Taliban’a niye savaş açtı?
“SSCB çekildikten daha sonra Afganistan, iç savaş sürecine girdi. 1994 de ‘talebeler’ den ismini alan ‘Taliban’ ortaya çıktı. Bu Taliban’ın ve El-Kaide’nin kurulması, eğitilmesi ve desteklenmesi noktasında yalnızca ABD değil, beraberinde Pakistan’ın da istihbarat örgütü büyük roller üstlendi. Zira, El-Kaide ve Taliban savaşçıları Pakistan medreselerinden devşirildi ve eğitildi. Bunun için CİA Pakistan ile birlikte milyarlarca dolar harcadı. 2000’lere geldiğimizde Taliban, Afganistan’da idaresi büsbütün ele geçirdi. çabucak sonrasında El-Kaide, 11 Eylül 2001’de ikiz kuleler saldırısını gerçekleştirdi. Bunun üzerine, periyodun ABD lideri George W. Bush ‘terörle savaş’ stratejisini uyguladı. Hudut tanımaksızın, NATO’yu da devreye sokarak, 2001’de Afganistan’da Taliban’a ve El-Kaide’ye karşı savaş başlattı. niye Taliban’a karşı? Zira Taliban o devir El-Kaide’yi ve Usame bin Ladin’i muhafazası altına almıştı. Sonuç olarak ABD 2021’e kadar NATO misyonunda Afganistan’da bulundu.”
‘ABD 2. Vietnam yaşamamak için çekildi’
– niye çekiliyor pekala?
ABD 20 yıl geçtikten daha sonra çekiliyor. SSCB, 10 yıllık süreçte nasıl yenildiyse, ABD ve NATO’da yenildi. Zira, NATO birinci kez tarihinde 2001’de ‘5. Madde’yi devreye soktu. “1 ülkeye yapılan taarruz, bütün ülkelere yapılmış sayılır” hususu. Afganistan’da, NATO’nun 130.000 askeri, ABD’nin de 100.000 askeri oldu ancak istikrar sağlayamadılar. ABD’nin maddi kaybı 2 trilyon doların üzerinde. Kendi açıklamalarına göre 2400 askeri ömrünü kaybetti, benim fikrim daha fazla sayıda. NATO haricinde 3500 koalisyon ülke askeri orada hayatını kaybetti. ABD’nin özel askeri şirketlerinin de 4000 çalışanı ömrünü kaybetti Afganistan’da. Sonuçta ABD yenildi ve 2. Vietnam’ını yaşamamak için çekildi.
– Çekilmesinde öteki plan, istikrar ve stratejiler var mı?
“Burada fazlaca kıymetli bir bahis var. ABD, 20 yıl dayandı da, 2 trilyon doların üstünde para harcadı da, artık mi aklına geldi çekilmek? Daha evvel de birkaç kere Barack Obama’dan beri Taliban ile uzlaşmak için masaya oturma durumu oldu. Artık, ortaya bir Çin gerçeği çıktı son senelerda. Çin gücü ABD’yi epeyce olumsuz etkiliyor. Hem ekonomik, hem askeri olarak etkiliyor. Afganistan, Çin’in ‘Bir Nesil, Bir Yol’ projesinin ana merkezinde olan bir coğrafya. Afganistan, Çin ile bir arada Tacikistan, Türkmenistan, Pakistan ve İran’la komşu. ötürüsıyla bu biçimde bir coğrafya Çin için değerli bir coğrafya. Burada bir koridor var, Uygur bölgesi. Çin’in Uygur bölgesi, Afganistan ile komşu. ABD çekilerek ne yapıyor? Taliban’a ülkeyi terk ediyor. Bununla ne sağlayacak? O bölgede Uygurlardan oluşan Türkistan İslam Partisi var. El düstur türevi. Türkistan İslam Partisi hem o bölgede Çin’e karşı gayret ediyor, birebir vakitte bir kısmı Suriye İdlib’de yer alıyor. İdlib’ de yer alan Türkistan İslam Partisi’nin yaklaşık 5000 kadar savaşçısının Afganistan’a gerçek gdolayılme teşebbüsleri var. Nereye? Afganistan’a, Afganistan’da nereye? Afganistan-Çin sonuna. Kime karşı? Çin’e karşı. Kiminle birlikte? Taliban’la birlikte. ABD Afganistan’ı adeta Taliban’a terk ediyor. ötürüsıyla, Taliban’ın denetimindeki bir Afganistan; Türkistan İslam Partisi’nin, IŞİD’in ve El-Kaide türevi terör örgütlerinin bulunduğu, istikrarsız bir coğrafya haline gelecek ve Çin, İran ve Rusya’nın başına bela olacak. “‘Afganistan’ı İdlib’den farklı düşünmek mümkün değil’
“Bu açıdan baktığımızda ABD aslında büyük bir tablonun adımını atmış oldu. Afganistan’ı İdlib’den, İdlib’i Afganistan’dan başka düşünmek mümkün değildir. İdlib, Türkiye’nin Hatay vilayetine sonu olan bir yerdir. Burada HTŞ (Heyetu Tahriru’ş Şam) denilen, şu anda ABD, BM (Birleşmiş Milletler) ve Türkiye’nin terör örgütü listesinde olan bir örgüt var. İdlib’in birçoklarının denetimi bu örgütün elinde. Bu örgüt El-Kaide’den koptu ve bu isimle bu biçimde bir oluşum gerçekleştirdi. Türkistan İslam Partisi’de İdlib’de. Çin’in Uygur El-Kaide’si dediği bir yapı bu ve İdlib’de. Artık ABD, Türkistan İslam Partisi’ni yaklaşık 5-6 ay evvel terör örgütleri listesinden çıkardı. halbuki Türkistan İslam Partisi, radikal HTŞ’den daha radikal bir örgüt. Bunu 5-6 ay evvel çıkardığında Afganistan’dan çekilmiyordu. Artık taşları birleştirdiğimizde, Türkistan İslam Partisi’ni terör örgütleri listesinden çıkarıyor. çabucak sonrasında maddi dayanak, eğitim takviyesi, donanım ve silah dayanağı ile İdlib’de bulunan 5000 Türkistan İslam Partisi savaşçısını Afganistan’da Çin hududuna, Çin ile savaşıp Çin’in istikrarını bozsun diye gönderiyor. İdlib’ de ki HTŞ niye Afganistan ile alakalı? ABD, HTŞ’da terör örgütü listesinden çıkarma adımları atıyor. Terör örgütleri listesinden çıkarınca ne yapacak? Açıkça maddi, mali, ekonomik, silah, donatım ve eğitim dayanağı sağlayacak. Bunları Afganistan’da, Libya’da vs. rastgele bir yerde kullanacak. Artık Çin kıymetli olduğuna nazaran, yakında “HTŞ savaşçılarının bir kısmı Afganistan’da, Çin sınırında” haberlerini duyabiliriz.”
‘İdlib’den getirdiği radikal ögelerle istikrarsızlaştıracak’
– Pekala bu nasıl bir mağlubiyet, ABD mağlubiyeti ile yeni bir istikrar kuruyor diyebilir miyiz?
“ABD bir taşla, epey fazla kuş vuruyor. Çin’in “Bir Nesil, Bir Yol” projesini engelliyor. Çin’nin hudut olduğu Afganistan’ı iç savaş yaşayan, istikrarsız bir coğrafyaya dönüştürüyor. Çin’in hem ekonomik, hem askeri gücünü oraya sevk etmesini ve ağırlaştırmasını sağlıyor. ABD’nin bu yaptığı ucuz bir biçimde Çin’in yükselişini ve “Bir Nesil, Bir Yol” projesinin bu bölgede önlenme projesidir. Ne diyor ABD istihbarat kaynakları? ABD ve CİA 2-3 hafta evvel senatoya yaptığı açıklamada: “Afganistan iç savaşa sürükleniyor, Taliban Afganistan’da güçleniyor, Taliban 6 ay içerisinde denetimi ele geçirebilir.” Pekala, ABD’nin Afganistan kumandanı General Austin Scott Miller ne diyor? “Afganistan iç savaşa sürükleniyor ve Taliban Afganistan’ı denetim etme adımlarını süratle arttırıyor.” Bu modülleri birleştirdiğimizde, demek ki önümüzdeki süreçte Taliban’ın gitgide güçleneceğini goreceğiz. Ki şu anda kuzeyde ve güneyde ilçe merkezlerini ve vilayet merkezlerini ele geçirip gitgide toprak kazanıyor. Afganistan coğrafyasının %70’ini denetim ediyorlar. Başşehir Kabil’e hakikat ilerliyorlar. bu biçimde bir güçten bahsediyoruz. ABD ve öteki NATO ülkeleri Afganistan’ı bu biçimde bir durumda, bu duruma terk ediyorlar. Şu gerçek ortaya çıkıyor. Taliban güçlenecek ve 6 ay içerisinden denetimi ele geçirecek. ABD Afganistan’ı, İdlib’den getirdiği radikal ögelerle istikrarsızlaştıracak. Bu coğrafyayı Çin’e ve başka komşuların başına bela edecek.”
‘O bölgeyi, Rusya ve Çin’e kaptırmak istemiyor, bela etmek istiyor’
– ABD’nin Rusya, Çin ve İran ile çevrili stratejik bir coğrafya olan Afganistan’da bulunarak büyük bir istikrar oluşturucu pozisyonundayken buradan çekilmesi ABD açısından berbat bir imaj değil mi?
“ABD özel güvenlik-askeri şirketlerini ya da askeri varlığının bir kısmını orada bırakabilirdi, lakin bırakmıyor. Lakin buna karşın, ABD’nin etraf ülkelerde üs oluşturma teşebbüsü var artık. Türkmenistan, Özbekistan, Pakistan üzere. Orada üs elde ederek, rastgele bir durumda, Rusya yahut Çin’in Afganistan’ı denetim etme muhtemelliğine karşı tedbir alıyor. ABD bu olasılıklara o üslerden müdahale etmek istiyor. Onu yapamazsa körfezden müdahale edecek. ötürüsıyla, ABD aslında çekiliyor lakin, oradan vazgeçmiş değil. O bölgeyi, Rusya ve Çin’e kaptırmak istemiyor, bela etmek istiyor.”
– Türkiye’de NATO ismi altında Afganistan’a giren ülkeler içindeydı. Artık tüm NATO ülkeleri çekiliyor. Ancak Türkiye kalarak Kabil Havalimanı’nın güvenliğini sağlamak istiyor. Siz ne düşünüyorsunuz bu husus hakkında?
İşte bu vazgeçmeme noktasında Türkiye devreye giriyor. ABD ile Türkiye içinde görüşmeler devam ediyor. Türkiye orada 6 yıldan beri, Kabil Havalimanı güvenliğini sağlıyor. Yaklaşık 600 asker var. Türkiye 20 yıldır Afganistan’da muharip (savaş) nazaranvi yapmıyor. hiç bir vakit Afganistan’da öbür NATO üyesi ülkeleri üzere muharip misyon üstlenmedi. Ne üstlendi? İnsani yardım, eğit-donat-yapılandır, inşaat üzere insani yardımlarla ilgili, Afganistan halkına yardım ile ilgili bakılırsavler üstlendi. ötürüsıyla Afganistan halkı ile Türkiye içindeki bağlantılar son derece olumlu ve âlâ durumda. Atatürk vaktinden beri Afganistan ve Türkiye içindeki bağlar bu istikamette seyrediyor. Zira Afganistan Türkiye’yi birinci tanıyan ülkedir. Atatürk ‘Sadabat Paktı’na İran ve Irak ile bir arada Afganistan’ı da dahil etti. ötürüsıyla epeyce uygun bağlantılarımız var. Lakin şu anda durum değişmiştir. Afganistan coğrafyasında Afganistan halkının hükümetinin idaresi yok. Kim var? Taliban var. Taliban diyor ki: “Türkiye 20 yıl evvel NATO ile birlikte geldi, evet Müslüman bir ülke ancak Taliban olarak biz Afganistan’ı ele geçireceğiz ve ‘Afganistan İslam Emirliği’ni kuracağız. Buyrukluğu kurunca Türkiye ile görüşürüz, şayet muahede sağlarsak çağırırız, ancak şu anda burada kalmalarını istemiyoruz.” ondan sonrasında yaptığı açıklamada “Herhangi bir askeri varlık olursa, onu işgalci olarak ilan ederiz.” Afganistan’da gücün birçoklarını elinde bulunduran ve gitgide güçlenen Taliban, Türkiye’nin kalmasını istemiyor. Yalnızca Afganistan hükümeti Türkiye’nin kalmasını istiyor. Pekala kalmalı mı? Şu an Afganistan’da, katlanılabilir riskin üzerinde bir risk var. Zira, Taliban Kabil’e ve havalimanına yaklaşınca, Türkiye askeri ile karşı karşıya kalınca, işgalci olarak bakacağını deklare etti. Türkiye şunu yapmalı: ABD istediği için değil olağan olarak, ancak Türkiye diyecek ki “Afganistan devleti ile birlikte Taliban’da benim Afganistan’da kalmamı talep etsin, istesin. BM Güvenlik Konseyi’nde bir karar çıksın.” Zira durum değişmiştir. NATO misyonu ortadan kalkmıştır. Yeni bir bakılırsav vardır. Türkiye kalacaksa BM Güvenlik Kurulu, bilhassa 5 daimi üyesi ABD, Birleşik Krallık, Fransa, Rusya ve Çin ‘evet’ demelidir. Zira, Rusya da Türkiye’nin askeri varlığının orada kalmasına karşı. NATO ile birlikte geldi, NATO ile birlikte çekilsin diyor. Türkiye, ABD ve NATO’dan ekonomik, siyasi vb. taleplerde bulundu. Askerlerin bütün masraflarının NATO kaleminden karşılanması lazım, o da yetmez ABD ve NATO’nun askerlerimize istihbarat, ulaştırma, harekat; gerekirse savaş uçağı, helikopter, hava savunma, silah takviyesi sunması lazım. Ayrıyeten mali ve ekonomik dayanağın hepsinin ABD ve NATO tarafınca karşılanması lazım.
– Bütün söylemiş olduklerinizden yola çıkarak şu biçimde bir soru sormak istiyorum. ABD, Taliban ile mutabakatlı bir biçimde mi Afganistan’dan çıktı? Yoksa ABD Taliban’ın yükselişini bir fırsata çevirip bilerek mi çıktı? Diyebiliriz
“Taliban’ın yükselişini fırsata çevirerek çıktı diyebiliriz. Hem Taliban yükselişi var, hem ‘Bir Nesil, Bir Yol’ projesi ile paralel olarak Çin’in yükselişi var. ABD Mayıs 2021’de çekilecekti. Katar’ın başşehri Doha’da ABD ve Taliban temsilcileri bir muahede yaptı. Ama, Joe Biden hükümeti gelince, bu muahede Eylül 2021’e ertelendi. Bu mutabakata biz ABD-Taliban mutabakatı diyemeyiz. Bu mutabakatın niçinleri değerli zira. sebebi, ABD’nin Çin’in yükselişini engellemek için Afganistan’da kalması fazlaca değerliye patladı ve patlıyordu zira. ABD’nin, hem ‘Bir Jenerasyon, Bir Yol’ projesinin bulunduğu bir coğrafyada, tıpkı vakitte Taliban’ın gitgide güçlendiği bir coğrafyada bulunuşu ABD’yi her durumda epeyce kayıplı bir duruma sokacaktı. bu biçimde ne düşündü ABD? Tarihi tekerrür ettirdi. Daha evvel 1979’da uyguladığı politikayı yine uyguladı. Taliban’ın işine ve güçlenmesine mahzur olmayarak. Üstüne üstlük, İdlib’den ve öbür yerlerden Çin’e karşı olan radikal ögeleri da buraya gönderip, maaşlarını ödeyip yeni bir istikrar kurdu. El-Kaide, Türkistan İslam Partisi, IŞİD, HTŞ üzere radikal ögelerle bu bölgeyi istikrarsızlaştırıp bir iç savaş sürdürürken, Taliban elinde ve denetimindeki Afganistan’da, Çin’in ‘Bir Jenerasyon, Bir Yol’ projesini de engellemiş oldu. ABD’nin maksadı budur.”
‘Afganistan dünya eroin gereksiniminin %85’ini karşılar durumda’
– Çok teşekkür ederim, benim soracaklarım bu kadar. Sizin eklemek istediğiniz var mı?
“Evet, şunu da söylemek isterim, bu hayli değerli. 1970’ler de SSCB Afganistan’dan çekildiğinde Afganistan’da afyon üretimi 100 tondu. ABD işgal ettikten daha sonra 8000 tona çıktı. Yani ABD 20 yılda, Afganistan’da ki 100 ton olan afyon üretimini 80 kat arttırdı. Afganistan, o tarihlerden bugüne gelindiğinde, dünya eroin muhtaçlığının %85’ini karşılıyor durumda. İşte ABD’nin Afganistan’da bıraktığı enkaz budur.”
– Hocam merhabalar, bize birinci olarak ABD’yi Afganistan’a getiren süreci anlatır mısınız?
Afganistan, maliyeti devasa yükseklikte olan bir coğrafya. Güçlü ya da petrol kaynaklarına sahip olduklarından değil. Afganistan’da bulunan tüm devletler yok olmuş. 24 Aralık 1979’da, ABD (Amerika Birleşik Devletleri) ve CİA (Merkezi İstihbarat Teşkilatı) teşviki ve kışkırtmasıyla, bu biçimde ki Afganistan hükümetinin talebi ve davetiyle SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği) Afganistan’a girdi. 24 Aralık 1979’da SSCB girdiğinde, bu biçimde periyodun ABD lideri Jimmy Carter’dı. bu biçimde Carter’ın ulusal güvenlik danışmanı da meşhur Zbigniew Brzezinski’di. Brzezinski gece, sabaha karşı Carter’ı uyandırır ve der ki: “sayın lider, SSCB Afganistan’da kendi Vietnam’larını yaşamak üzere Afganistan’a girdi.” aslına bakarsanız, ABD bunu bekliyordu. ABD, SSCB Afganistan’a girmeden 6 ay evvel, orada El-Kaide’nin tohumlarını atmıştı. Radikal cihatçı kümelerin eğitilmesi, silahlanması ve yetiştirilmesi için hazırlıklar yapmıştı. SSCB 15 Şubat 1989’da çekildiğinde, 600.000 SSCB askeri Afganistan’a ayak basmıştı. SSCB çekilmek zorunda kaldı. Zira, ABD yetiştirdiği, eğittiği, donattığı El-Kaide’yi hakikaten yeterli kullandı. Usame bin Ladin’de vardı bunların ortasında. El-Kaide, SSCB’ye orada ABD Vietnam’ını yaşattı. SSCB, çekildiğinde 50.000 meyyit ve milyarlarca dolar kayıpla çekildi.
– ABD El-Kaide’yi besledi, büyüttü SSCB üzere büyük bir devletin bile Afganistan’da yenilmesini sağladı. Pekala, daha sonrasında nasıl oldu da El Esas, ABD’nin başına bela oldu?
“Çekildikten 1 yıl daha sonra SSCB çöktü. yıllar daha sonra Brzezinski’ye sorarlar. “El-Kaide’yi yetiştirdiniz, donattınız, eğittiniz. Ancak ikiz kuleleri yerle bir etti. Dünyanın başına bela oldu. Pişman değil misiniz?” diye. Brzezinski şöyleki karşılık verdi: “İkiz kulelerin yerle bir edilmesi mi değerli, SSCB’nin çökmesi mi?” İşte, ABD’nin değişmeyen teröre dayanak stratejisi budur. Yani, IŞİD’in dünyanın başına bela olması mı kıymetli? Yoksa Suriye, Irak ve İran üzere devletlerin çökmesi mi kıymetli?”
– Bu süreçte daima El-Kaide’den bahsediyoruz, Taliban nasıl ortaya çıktı? ABD’nin İkiz Kuleler saldırısından yanlışsız Afganistan’a El-Kaide’yi yok etme maksadı ile girdiğini biliyoruz. Pekala o devir Afganistan’ı yöneten Taliban’a niye savaş açtı?
“SSCB çekildikten daha sonra Afganistan, iç savaş sürecine girdi. 1994 de ‘talebeler’ den ismini alan ‘Taliban’ ortaya çıktı. Bu Taliban’ın ve El-Kaide’nin kurulması, eğitilmesi ve desteklenmesi noktasında yalnızca ABD değil, beraberinde Pakistan’ın da istihbarat örgütü büyük roller üstlendi. Zira, El-Kaide ve Taliban savaşçıları Pakistan medreselerinden devşirildi ve eğitildi. Bunun için CİA Pakistan ile birlikte milyarlarca dolar harcadı. 2000’lere geldiğimizde Taliban, Afganistan’da idaresi büsbütün ele geçirdi. çabucak sonrasında El-Kaide, 11 Eylül 2001’de ikiz kuleler saldırısını gerçekleştirdi. Bunun üzerine, periyodun ABD lideri George W. Bush ‘terörle savaş’ stratejisini uyguladı. Hudut tanımaksızın, NATO’yu da devreye sokarak, 2001’de Afganistan’da Taliban’a ve El-Kaide’ye karşı savaş başlattı. niye Taliban’a karşı? Zira Taliban o devir El-Kaide’yi ve Usame bin Ladin’i muhafazası altına almıştı. Sonuç olarak ABD 2021’e kadar NATO misyonunda Afganistan’da bulundu.”
‘ABD 2. Vietnam yaşamamak için çekildi’
– niye çekiliyor pekala?
ABD 20 yıl geçtikten daha sonra çekiliyor. SSCB, 10 yıllık süreçte nasıl yenildiyse, ABD ve NATO’da yenildi. Zira, NATO birinci kez tarihinde 2001’de ‘5. Madde’yi devreye soktu. “1 ülkeye yapılan taarruz, bütün ülkelere yapılmış sayılır” hususu. Afganistan’da, NATO’nun 130.000 askeri, ABD’nin de 100.000 askeri oldu ancak istikrar sağlayamadılar. ABD’nin maddi kaybı 2 trilyon doların üzerinde. Kendi açıklamalarına göre 2400 askeri ömrünü kaybetti, benim fikrim daha fazla sayıda. NATO haricinde 3500 koalisyon ülke askeri orada hayatını kaybetti. ABD’nin özel askeri şirketlerinin de 4000 çalışanı ömrünü kaybetti Afganistan’da. Sonuçta ABD yenildi ve 2. Vietnam’ını yaşamamak için çekildi.
– Çekilmesinde öteki plan, istikrar ve stratejiler var mı?
“Burada fazlaca kıymetli bir bahis var. ABD, 20 yıl dayandı da, 2 trilyon doların üstünde para harcadı da, artık mi aklına geldi çekilmek? Daha evvel de birkaç kere Barack Obama’dan beri Taliban ile uzlaşmak için masaya oturma durumu oldu. Artık, ortaya bir Çin gerçeği çıktı son senelerda. Çin gücü ABD’yi epeyce olumsuz etkiliyor. Hem ekonomik, hem askeri olarak etkiliyor. Afganistan, Çin’in ‘Bir Nesil, Bir Yol’ projesinin ana merkezinde olan bir coğrafya. Afganistan, Çin ile bir arada Tacikistan, Türkmenistan, Pakistan ve İran’la komşu. ötürüsıyla bu biçimde bir coğrafya Çin için değerli bir coğrafya. Burada bir koridor var, Uygur bölgesi. Çin’in Uygur bölgesi, Afganistan ile komşu. ABD çekilerek ne yapıyor? Taliban’a ülkeyi terk ediyor. Bununla ne sağlayacak? O bölgede Uygurlardan oluşan Türkistan İslam Partisi var. El düstur türevi. Türkistan İslam Partisi hem o bölgede Çin’e karşı gayret ediyor, birebir vakitte bir kısmı Suriye İdlib’de yer alıyor. İdlib’ de yer alan Türkistan İslam Partisi’nin yaklaşık 5000 kadar savaşçısının Afganistan’a gerçek gdolayılme teşebbüsleri var. Nereye? Afganistan’a, Afganistan’da nereye? Afganistan-Çin sonuna. Kime karşı? Çin’e karşı. Kiminle birlikte? Taliban’la birlikte. ABD Afganistan’ı adeta Taliban’a terk ediyor. ötürüsıyla, Taliban’ın denetimindeki bir Afganistan; Türkistan İslam Partisi’nin, IŞİD’in ve El-Kaide türevi terör örgütlerinin bulunduğu, istikrarsız bir coğrafya haline gelecek ve Çin, İran ve Rusya’nın başına bela olacak. “‘Afganistan’ı İdlib’den farklı düşünmek mümkün değil’
“Bu açıdan baktığımızda ABD aslında büyük bir tablonun adımını atmış oldu. Afganistan’ı İdlib’den, İdlib’i Afganistan’dan başka düşünmek mümkün değildir. İdlib, Türkiye’nin Hatay vilayetine sonu olan bir yerdir. Burada HTŞ (Heyetu Tahriru’ş Şam) denilen, şu anda ABD, BM (Birleşmiş Milletler) ve Türkiye’nin terör örgütü listesinde olan bir örgüt var. İdlib’in birçoklarının denetimi bu örgütün elinde. Bu örgüt El-Kaide’den koptu ve bu isimle bu biçimde bir oluşum gerçekleştirdi. Türkistan İslam Partisi’de İdlib’de. Çin’in Uygur El-Kaide’si dediği bir yapı bu ve İdlib’de. Artık ABD, Türkistan İslam Partisi’ni yaklaşık 5-6 ay evvel terör örgütleri listesinden çıkardı. halbuki Türkistan İslam Partisi, radikal HTŞ’den daha radikal bir örgüt. Bunu 5-6 ay evvel çıkardığında Afganistan’dan çekilmiyordu. Artık taşları birleştirdiğimizde, Türkistan İslam Partisi’ni terör örgütleri listesinden çıkarıyor. çabucak sonrasında maddi dayanak, eğitim takviyesi, donanım ve silah dayanağı ile İdlib’de bulunan 5000 Türkistan İslam Partisi savaşçısını Afganistan’da Çin hududuna, Çin ile savaşıp Çin’in istikrarını bozsun diye gönderiyor. İdlib’ de ki HTŞ niye Afganistan ile alakalı? ABD, HTŞ’da terör örgütü listesinden çıkarma adımları atıyor. Terör örgütleri listesinden çıkarınca ne yapacak? Açıkça maddi, mali, ekonomik, silah, donatım ve eğitim dayanağı sağlayacak. Bunları Afganistan’da, Libya’da vs. rastgele bir yerde kullanacak. Artık Çin kıymetli olduğuna nazaran, yakında “HTŞ savaşçılarının bir kısmı Afganistan’da, Çin sınırında” haberlerini duyabiliriz.”
‘İdlib’den getirdiği radikal ögelerle istikrarsızlaştıracak’
– Pekala bu nasıl bir mağlubiyet, ABD mağlubiyeti ile yeni bir istikrar kuruyor diyebilir miyiz?
“ABD bir taşla, epey fazla kuş vuruyor. Çin’in “Bir Nesil, Bir Yol” projesini engelliyor. Çin’nin hudut olduğu Afganistan’ı iç savaş yaşayan, istikrarsız bir coğrafyaya dönüştürüyor. Çin’in hem ekonomik, hem askeri gücünü oraya sevk etmesini ve ağırlaştırmasını sağlıyor. ABD’nin bu yaptığı ucuz bir biçimde Çin’in yükselişini ve “Bir Nesil, Bir Yol” projesinin bu bölgede önlenme projesidir. Ne diyor ABD istihbarat kaynakları? ABD ve CİA 2-3 hafta evvel senatoya yaptığı açıklamada: “Afganistan iç savaşa sürükleniyor, Taliban Afganistan’da güçleniyor, Taliban 6 ay içerisinde denetimi ele geçirebilir.” Pekala, ABD’nin Afganistan kumandanı General Austin Scott Miller ne diyor? “Afganistan iç savaşa sürükleniyor ve Taliban Afganistan’ı denetim etme adımlarını süratle arttırıyor.” Bu modülleri birleştirdiğimizde, demek ki önümüzdeki süreçte Taliban’ın gitgide güçleneceğini goreceğiz. Ki şu anda kuzeyde ve güneyde ilçe merkezlerini ve vilayet merkezlerini ele geçirip gitgide toprak kazanıyor. Afganistan coğrafyasının %70’ini denetim ediyorlar. Başşehir Kabil’e hakikat ilerliyorlar. bu biçimde bir güçten bahsediyoruz. ABD ve öteki NATO ülkeleri Afganistan’ı bu biçimde bir durumda, bu duruma terk ediyorlar. Şu gerçek ortaya çıkıyor. Taliban güçlenecek ve 6 ay içerisinden denetimi ele geçirecek. ABD Afganistan’ı, İdlib’den getirdiği radikal ögelerle istikrarsızlaştıracak. Bu coğrafyayı Çin’e ve başka komşuların başına bela edecek.”
‘O bölgeyi, Rusya ve Çin’e kaptırmak istemiyor, bela etmek istiyor’
– ABD’nin Rusya, Çin ve İran ile çevrili stratejik bir coğrafya olan Afganistan’da bulunarak büyük bir istikrar oluşturucu pozisyonundayken buradan çekilmesi ABD açısından berbat bir imaj değil mi?
“ABD özel güvenlik-askeri şirketlerini ya da askeri varlığının bir kısmını orada bırakabilirdi, lakin bırakmıyor. Lakin buna karşın, ABD’nin etraf ülkelerde üs oluşturma teşebbüsü var artık. Türkmenistan, Özbekistan, Pakistan üzere. Orada üs elde ederek, rastgele bir durumda, Rusya yahut Çin’in Afganistan’ı denetim etme muhtemelliğine karşı tedbir alıyor. ABD bu olasılıklara o üslerden müdahale etmek istiyor. Onu yapamazsa körfezden müdahale edecek. ötürüsıyla, ABD aslında çekiliyor lakin, oradan vazgeçmiş değil. O bölgeyi, Rusya ve Çin’e kaptırmak istemiyor, bela etmek istiyor.”
– Türkiye’de NATO ismi altında Afganistan’a giren ülkeler içindeydı. Artık tüm NATO ülkeleri çekiliyor. Ancak Türkiye kalarak Kabil Havalimanı’nın güvenliğini sağlamak istiyor. Siz ne düşünüyorsunuz bu husus hakkında?
İşte bu vazgeçmeme noktasında Türkiye devreye giriyor. ABD ile Türkiye içinde görüşmeler devam ediyor. Türkiye orada 6 yıldan beri, Kabil Havalimanı güvenliğini sağlıyor. Yaklaşık 600 asker var. Türkiye 20 yıldır Afganistan’da muharip (savaş) nazaranvi yapmıyor. hiç bir vakit Afganistan’da öbür NATO üyesi ülkeleri üzere muharip misyon üstlenmedi. Ne üstlendi? İnsani yardım, eğit-donat-yapılandır, inşaat üzere insani yardımlarla ilgili, Afganistan halkına yardım ile ilgili bakılırsavler üstlendi. ötürüsıyla Afganistan halkı ile Türkiye içindeki bağlantılar son derece olumlu ve âlâ durumda. Atatürk vaktinden beri Afganistan ve Türkiye içindeki bağlar bu istikamette seyrediyor. Zira Afganistan Türkiye’yi birinci tanıyan ülkedir. Atatürk ‘Sadabat Paktı’na İran ve Irak ile bir arada Afganistan’ı da dahil etti. ötürüsıyla epeyce uygun bağlantılarımız var. Lakin şu anda durum değişmiştir. Afganistan coğrafyasında Afganistan halkının hükümetinin idaresi yok. Kim var? Taliban var. Taliban diyor ki: “Türkiye 20 yıl evvel NATO ile birlikte geldi, evet Müslüman bir ülke ancak Taliban olarak biz Afganistan’ı ele geçireceğiz ve ‘Afganistan İslam Emirliği’ni kuracağız. Buyrukluğu kurunca Türkiye ile görüşürüz, şayet muahede sağlarsak çağırırız, ancak şu anda burada kalmalarını istemiyoruz.” ondan sonrasında yaptığı açıklamada “Herhangi bir askeri varlık olursa, onu işgalci olarak ilan ederiz.” Afganistan’da gücün birçoklarını elinde bulunduran ve gitgide güçlenen Taliban, Türkiye’nin kalmasını istemiyor. Yalnızca Afganistan hükümeti Türkiye’nin kalmasını istiyor. Pekala kalmalı mı? Şu an Afganistan’da, katlanılabilir riskin üzerinde bir risk var. Zira, Taliban Kabil’e ve havalimanına yaklaşınca, Türkiye askeri ile karşı karşıya kalınca, işgalci olarak bakacağını deklare etti. Türkiye şunu yapmalı: ABD istediği için değil olağan olarak, ancak Türkiye diyecek ki “Afganistan devleti ile birlikte Taliban’da benim Afganistan’da kalmamı talep etsin, istesin. BM Güvenlik Konseyi’nde bir karar çıksın.” Zira durum değişmiştir. NATO misyonu ortadan kalkmıştır. Yeni bir bakılırsav vardır. Türkiye kalacaksa BM Güvenlik Kurulu, bilhassa 5 daimi üyesi ABD, Birleşik Krallık, Fransa, Rusya ve Çin ‘evet’ demelidir. Zira, Rusya da Türkiye’nin askeri varlığının orada kalmasına karşı. NATO ile birlikte geldi, NATO ile birlikte çekilsin diyor. Türkiye, ABD ve NATO’dan ekonomik, siyasi vb. taleplerde bulundu. Askerlerin bütün masraflarının NATO kaleminden karşılanması lazım, o da yetmez ABD ve NATO’nun askerlerimize istihbarat, ulaştırma, harekat; gerekirse savaş uçağı, helikopter, hava savunma, silah takviyesi sunması lazım. Ayrıyeten mali ve ekonomik dayanağın hepsinin ABD ve NATO tarafınca karşılanması lazım.
– Bütün söylemiş olduklerinizden yola çıkarak şu biçimde bir soru sormak istiyorum. ABD, Taliban ile mutabakatlı bir biçimde mi Afganistan’dan çıktı? Yoksa ABD Taliban’ın yükselişini bir fırsata çevirip bilerek mi çıktı? Diyebiliriz
“Taliban’ın yükselişini fırsata çevirerek çıktı diyebiliriz. Hem Taliban yükselişi var, hem ‘Bir Nesil, Bir Yol’ projesi ile paralel olarak Çin’in yükselişi var. ABD Mayıs 2021’de çekilecekti. Katar’ın başşehri Doha’da ABD ve Taliban temsilcileri bir muahede yaptı. Ama, Joe Biden hükümeti gelince, bu muahede Eylül 2021’e ertelendi. Bu mutabakata biz ABD-Taliban mutabakatı diyemeyiz. Bu mutabakatın niçinleri değerli zira. sebebi, ABD’nin Çin’in yükselişini engellemek için Afganistan’da kalması fazlaca değerliye patladı ve patlıyordu zira. ABD’nin, hem ‘Bir Jenerasyon, Bir Yol’ projesinin bulunduğu bir coğrafyada, tıpkı vakitte Taliban’ın gitgide güçlendiği bir coğrafyada bulunuşu ABD’yi her durumda epeyce kayıplı bir duruma sokacaktı. bu biçimde ne düşündü ABD? Tarihi tekerrür ettirdi. Daha evvel 1979’da uyguladığı politikayı yine uyguladı. Taliban’ın işine ve güçlenmesine mahzur olmayarak. Üstüne üstlük, İdlib’den ve öbür yerlerden Çin’e karşı olan radikal ögeleri da buraya gönderip, maaşlarını ödeyip yeni bir istikrar kurdu. El-Kaide, Türkistan İslam Partisi, IŞİD, HTŞ üzere radikal ögelerle bu bölgeyi istikrarsızlaştırıp bir iç savaş sürdürürken, Taliban elinde ve denetimindeki Afganistan’da, Çin’in ‘Bir Jenerasyon, Bir Yol’ projesini de engellemiş oldu. ABD’nin maksadı budur.”
‘Afganistan dünya eroin gereksiniminin %85’ini karşılar durumda’
– Çok teşekkür ederim, benim soracaklarım bu kadar. Sizin eklemek istediğiniz var mı?
“Evet, şunu da söylemek isterim, bu hayli değerli. 1970’ler de SSCB Afganistan’dan çekildiğinde Afganistan’da afyon üretimi 100 tondu. ABD işgal ettikten daha sonra 8000 tona çıktı. Yani ABD 20 yılda, Afganistan’da ki 100 ton olan afyon üretimini 80 kat arttırdı. Afganistan, o tarihlerden bugüne gelindiğinde, dünya eroin muhtaçlığının %85’ini karşılıyor durumda. İşte ABD’nin Afganistan’da bıraktığı enkaz budur.”