Kuzey Akım 2 konuşulurken Avrupa gaz arayışında Avrupa Birliği’nin (AB) doğal gaz muhtaçlığının yüzde 40’ını karşılayan Rusya’ya bağımlılığı azaltmak ve boru sınırlarından gaz akışının kesilmesi ihtimaline karşılık, Brüksel’in tedarik çeşitlendirme gayretlerinde Asya, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da bulunan üretici ülkeler gündeme geliyor.
Cezayir ve Libya ön planda
Avrupa’nın boru çizgisine alternatif olarak kullandığı sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) tedarikinde Katar ve ABD listede üst sırada bulunurken, Avrupa kıtası ile direkt doğalgaz sınırı bulunan Kuzey Afrika’da Cezayir ve Libya avantajlı ülkeler pozisyonunda bulunuyor.
Cezayir, Nijerya doğal gazının Nijer üzerinden Avrupa’ya taşınması tartışmalarında Rus gazını büsbütün ikame etme imkanına erişemese de AB’nin Moskova’ya bağımlılığını azaltabilecek potansiyeli bulunan en değerli alternatiflerden biri olarak bedellendiriliyor.
Doğalgazın en büyük ihracatçısı: Avrupa
Avrupa gaz ithalatının yaklaşık yüzde 40’ı Rusya’dan sağlanıyor. Finlandiya, Almanya, Polonya, Slovakya ve Bulgaristan üzere ülkelerde bu oran yüzde 60’ların üstüne çıkıyor. Çekya ise büsbütün Rus gazına bağımlı bulunuyor. Avrupa, global ölçekte ise doğalgazın en büyük ihracatçıları içinde yer alıyor.
Boru sınırı projesi gündemde
Doğalgaz arz tartışmaları Avrupa’da devam ederken geçen hafta Cezayir Güç ve Maden Bakanı Muhammed Arkab ile Nijerya Petrol Kaynaklarından Sorumlu Devlet Bakanı Timipre Sylva telekonferans sistemiyle görüşmüş, Nijerya doğal gazının Nijer ve Cezayir üzerinden Avrupa’ya taşınmasını sağlayacak boru çizgisi projesi konuşulmuştu.
2,3 trilyon metreküp kanıtlanmış doğal gaz rezervi
Rusya-Ukrayna tansiyonunda mümkün Rusya yaptırımlarının Avrupa’nın doğalgaz tedarikini riske sokacağı düşünülürken, Avrupa ile doğalgaz boru sınırları kontakları bulunan Cezayir’in tedarik için alternatif rotaların en uygunlarından biri olması, gözleri bu ülkeye çevirdi.
2,3 trilyon metreküp kanıtlanmış doğal gaz rezervine sahip Cezayir’den doğal gazın Avrupa’ya taşınmasının deniz altı boru çizgileri sayesinde sağlanabilmesi, spot LNG üzere nispeten kıymetli seçeneklere nazaran avantajlı durumda bulunuyor.
Türkiye de Cezayir’den gaz alıyor
Cezayir, İtalya, Portekiz ve İspanya’ya boru sınırlarıyla, Türkiye ve Yunanistan’a ise düşük ölçülerde sıvılaştırılmış gaz ihracatı yapıyor.
Buna karşın Cezayir’in yıllık 500 milyar metreküp civarında gaz tüketen ithalata bağımlı AB için büyük ölçekte gaz taşıyacak altyapıdan mahrum olması, ülkenin yeni altyapı çalışmaları yapmasını gerektiriyor.
Kapasitesi Nord Stream I’den az
Afrika kıtasından doğalgaz boru çizgileriyle Avrupa’ya taşınan gaz ölçüsünün 2021 yılında 50 milyar metreküpe ulaştığı hesaplanırken, bu ölçü Avrupa’ya giden Rus boru sınırlarından yalnızca biri olan Nord Stream I’in kapasitesinin altında bulunuyor.
Afrika’nın doğalgaz önderi
Cezayir geçen yıl 100 milyar metreküpe yakın üretimle tarihi rekor kırmıştı. Ülke, 2020’de 81,5 milyar metreküp doğalgaz üretimiyle Afrika’da başkan pozisyonda bulunuyor. Bunu 58,5 milyar metreküp üretimle Mısır, 49,4 milyar metreküple Nijerya, 13,3 milyar metreküple Libya takip ediyor.
Afrika’nın öbür ülkelerindeki üretim ise birebir devirde 28,6 milyar metreküp düzeyinde gerçekleşti.
Ülkenin Hassi R’Mel doğalgaz alanından çıkarılan gaz, Fas üzerinden İspanya’ya ulaştırılıyor. Cezayir, Fas, İspanya, Portekiz topraklarından geçen sınır Magrep-Avrupa Gaz Sınırı olarak biliniyor.
Diplomatik krizin kapattığı sınır: Magrep-Avrupa Gaz Sınırı
Bechtel ve Saipem tarafınca inşa edilen çizgi 1620 kilometre uzunluğa sahip ve beş kısımdan oluşuyor. Birinci etapta 8,6 milyar metreküp yıllık gaz taşınması amaçlanan hatta talep doğrultusunda 12 milyar metreküp yıllık taşınma kapasitesi için genişletme çalışması yapılmıştı. Bu sınırdan Avrupa’ya 2020’de 3,67 milyar metreküp gaz taşınmıştı. 2021 yılında ise Avrupa’ya taşınan gaz ölçüsü 6 milyar metreküpe yaklaşmıştı.
Lakin Magrep-Avrupa Gaz Çizgisi, 31 Ekim 2021’den bu yana Fas ve Cezayir’in diplomatik bağlarının bozulmasından dolayı kapalı durumda bulunuyor. Cezayir, çizginin 25 yıllık işletme kontratını yenilemeyeceğini duyurmuştu.
Resmi açılışı 2011’de yapılan Cezayir ve İspanya içindeki deniz altı doğalgaz sınırı Medgaz da Hassi R’Mel alanından başlıyor ve Beni Saf Limanı’ndan yer altına inerek İspanya’ya ulaşıyor. Çizginin karadaki kısmı 547 kilometre, deniz altındaki kısmı ise 210 kilometre uzunluğunda bulunuyor. Yıllık 10 milyar metreküp doğalgaz taşıma kapasitesine sahip sınırdan 2020’de 5,39 milyar metreküp gaz taşınırken bu ölçünün 2021’de 8 milyar metreküpü aştığı kestirim ediliyor.
Tunus üzerinden Sicilya’ya oradan da İtalya’ya ulaşan Trans Akdeniz Doğal Gaz Sınırı da bir daha Hassi R’mel doğal gaz alanından başlıyor. Sınır, yıllık 33 milyar metreküp taşıma kapasitesine sahip. 2020’de bu çizgiden Avrupa’ya 11,44 milyar metreküp doğal gaz iletilirken, 2021’de ise ithalat neredeyse iki katına çıktı.
Cezayir’de toplam nominal sıvılaştırma kapasitesi 33 milyar metreküpe yakın 4 LNG tesisi yer alıyor.
Avrupa alternatif her seçeneğe açık
Akdeniz Ülkeleri Güç Şirketleri Birliği Petrol ve Gaz Yöneticisi Sohbet Karbuz, Avrupa’nın Rus gazını ikame etmek için her türlü alternatifi değerlendirdiğini söylemiş oldu.
Kuzey Afrika’dan ek doğal gaz, Amerika ve Katar’dan LNG, Azerbaycan’dan da doğal gaz alma konusunda Avrupa’da görüşlerin olduğunu belirten Karbuz, “Avrupa’nın kendi konutunda de üretimi artırmama konusundaki inadı devam ediyor. Gröningen alanındaki artış bir istisna olarak kalacak. Avrupa’nın elinde iki koz daha var lakin bu kısa periyodik bir deva değil. Birisi doğal gaza olan talebi düşürmek. İkincisi biyogaz, bio-metan ve hidrojen gazının toplam gaz üretim ve tüketimindeki hissesini artırmak” diye konuştu.
Nijerya gazının Hassi R’Mel gaz alanına getirilip Avrupa’ya iletilmesi konusunun yıllardır tartışıldığını lisana getiren Karbuz, bilhassa çizginin olası rotası üzerinde bulunan birtakım bölgelerde daha evvel Fransa’nın gerçekleştirmiş olduğu nükleer denemelerin niye olabileceği sıhhat tehlikelerinin de ortasında bulunduğu birfazlaca sebepten dolayı projenin hayata geçmesinin epeyce güç olduğunu tabir etti.
Karbuz, Cezayir’in atıl durumda bulunan kıymetli bir LNG kapasitesi bulunduğunu ama ülkenin önceliğinin İspanya’ya yükümlülüklerini yerine getirmek olduğuna dikkati çekerek, Cezayir, Libya ve Mısır’ın Afrika’dan AB’ye gaz iletilmesinde ana kaynaklar olduğunu aktardı.
Bu kaynakların Avrupa’nın artan güç gereksinimi göz önüne alındığında fiyatı ne olursa olsun ölçü açısından geride kaldığını söyleyen Karbuz, Afrika doğal gazının Avrupa için en azından kısa vadede tek başına kâfi olamayacağını lakin tedarik çeşitlendirmesinin kısmi bir modülü olarak değerlendirilebileceğini kaydetti.
Cezayir ve Libya ön planda
Avrupa’nın boru çizgisine alternatif olarak kullandığı sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) tedarikinde Katar ve ABD listede üst sırada bulunurken, Avrupa kıtası ile direkt doğalgaz sınırı bulunan Kuzey Afrika’da Cezayir ve Libya avantajlı ülkeler pozisyonunda bulunuyor.
Cezayir, Nijerya doğal gazının Nijer üzerinden Avrupa’ya taşınması tartışmalarında Rus gazını büsbütün ikame etme imkanına erişemese de AB’nin Moskova’ya bağımlılığını azaltabilecek potansiyeli bulunan en değerli alternatiflerden biri olarak bedellendiriliyor.
Doğalgazın en büyük ihracatçısı: Avrupa
Avrupa gaz ithalatının yaklaşık yüzde 40’ı Rusya’dan sağlanıyor. Finlandiya, Almanya, Polonya, Slovakya ve Bulgaristan üzere ülkelerde bu oran yüzde 60’ların üstüne çıkıyor. Çekya ise büsbütün Rus gazına bağımlı bulunuyor. Avrupa, global ölçekte ise doğalgazın en büyük ihracatçıları içinde yer alıyor.
Boru sınırı projesi gündemde
Doğalgaz arz tartışmaları Avrupa’da devam ederken geçen hafta Cezayir Güç ve Maden Bakanı Muhammed Arkab ile Nijerya Petrol Kaynaklarından Sorumlu Devlet Bakanı Timipre Sylva telekonferans sistemiyle görüşmüş, Nijerya doğal gazının Nijer ve Cezayir üzerinden Avrupa’ya taşınmasını sağlayacak boru çizgisi projesi konuşulmuştu.
2,3 trilyon metreküp kanıtlanmış doğal gaz rezervi
Rusya-Ukrayna tansiyonunda mümkün Rusya yaptırımlarının Avrupa’nın doğalgaz tedarikini riske sokacağı düşünülürken, Avrupa ile doğalgaz boru sınırları kontakları bulunan Cezayir’in tedarik için alternatif rotaların en uygunlarından biri olması, gözleri bu ülkeye çevirdi.
2,3 trilyon metreküp kanıtlanmış doğal gaz rezervine sahip Cezayir’den doğal gazın Avrupa’ya taşınmasının deniz altı boru çizgileri sayesinde sağlanabilmesi, spot LNG üzere nispeten kıymetli seçeneklere nazaran avantajlı durumda bulunuyor.
Türkiye de Cezayir’den gaz alıyor
Cezayir, İtalya, Portekiz ve İspanya’ya boru sınırlarıyla, Türkiye ve Yunanistan’a ise düşük ölçülerde sıvılaştırılmış gaz ihracatı yapıyor.
Buna karşın Cezayir’in yıllık 500 milyar metreküp civarında gaz tüketen ithalata bağımlı AB için büyük ölçekte gaz taşıyacak altyapıdan mahrum olması, ülkenin yeni altyapı çalışmaları yapmasını gerektiriyor.
Kapasitesi Nord Stream I’den az
Afrika kıtasından doğalgaz boru çizgileriyle Avrupa’ya taşınan gaz ölçüsünün 2021 yılında 50 milyar metreküpe ulaştığı hesaplanırken, bu ölçü Avrupa’ya giden Rus boru sınırlarından yalnızca biri olan Nord Stream I’in kapasitesinin altında bulunuyor.
Afrika’nın doğalgaz önderi
Cezayir geçen yıl 100 milyar metreküpe yakın üretimle tarihi rekor kırmıştı. Ülke, 2020’de 81,5 milyar metreküp doğalgaz üretimiyle Afrika’da başkan pozisyonda bulunuyor. Bunu 58,5 milyar metreküp üretimle Mısır, 49,4 milyar metreküple Nijerya, 13,3 milyar metreküple Libya takip ediyor.
Afrika’nın öbür ülkelerindeki üretim ise birebir devirde 28,6 milyar metreküp düzeyinde gerçekleşti.
Ülkenin Hassi R’Mel doğalgaz alanından çıkarılan gaz, Fas üzerinden İspanya’ya ulaştırılıyor. Cezayir, Fas, İspanya, Portekiz topraklarından geçen sınır Magrep-Avrupa Gaz Sınırı olarak biliniyor.
Diplomatik krizin kapattığı sınır: Magrep-Avrupa Gaz Sınırı
Bechtel ve Saipem tarafınca inşa edilen çizgi 1620 kilometre uzunluğa sahip ve beş kısımdan oluşuyor. Birinci etapta 8,6 milyar metreküp yıllık gaz taşınması amaçlanan hatta talep doğrultusunda 12 milyar metreküp yıllık taşınma kapasitesi için genişletme çalışması yapılmıştı. Bu sınırdan Avrupa’ya 2020’de 3,67 milyar metreküp gaz taşınmıştı. 2021 yılında ise Avrupa’ya taşınan gaz ölçüsü 6 milyar metreküpe yaklaşmıştı.
Lakin Magrep-Avrupa Gaz Çizgisi, 31 Ekim 2021’den bu yana Fas ve Cezayir’in diplomatik bağlarının bozulmasından dolayı kapalı durumda bulunuyor. Cezayir, çizginin 25 yıllık işletme kontratını yenilemeyeceğini duyurmuştu.
Resmi açılışı 2011’de yapılan Cezayir ve İspanya içindeki deniz altı doğalgaz sınırı Medgaz da Hassi R’Mel alanından başlıyor ve Beni Saf Limanı’ndan yer altına inerek İspanya’ya ulaşıyor. Çizginin karadaki kısmı 547 kilometre, deniz altındaki kısmı ise 210 kilometre uzunluğunda bulunuyor. Yıllık 10 milyar metreküp doğalgaz taşıma kapasitesine sahip sınırdan 2020’de 5,39 milyar metreküp gaz taşınırken bu ölçünün 2021’de 8 milyar metreküpü aştığı kestirim ediliyor.
Tunus üzerinden Sicilya’ya oradan da İtalya’ya ulaşan Trans Akdeniz Doğal Gaz Sınırı da bir daha Hassi R’mel doğal gaz alanından başlıyor. Sınır, yıllık 33 milyar metreküp taşıma kapasitesine sahip. 2020’de bu çizgiden Avrupa’ya 11,44 milyar metreküp doğal gaz iletilirken, 2021’de ise ithalat neredeyse iki katına çıktı.
Cezayir’de toplam nominal sıvılaştırma kapasitesi 33 milyar metreküpe yakın 4 LNG tesisi yer alıyor.
Avrupa alternatif her seçeneğe açık
Akdeniz Ülkeleri Güç Şirketleri Birliği Petrol ve Gaz Yöneticisi Sohbet Karbuz, Avrupa’nın Rus gazını ikame etmek için her türlü alternatifi değerlendirdiğini söylemiş oldu.
Kuzey Afrika’dan ek doğal gaz, Amerika ve Katar’dan LNG, Azerbaycan’dan da doğal gaz alma konusunda Avrupa’da görüşlerin olduğunu belirten Karbuz, “Avrupa’nın kendi konutunda de üretimi artırmama konusundaki inadı devam ediyor. Gröningen alanındaki artış bir istisna olarak kalacak. Avrupa’nın elinde iki koz daha var lakin bu kısa periyodik bir deva değil. Birisi doğal gaza olan talebi düşürmek. İkincisi biyogaz, bio-metan ve hidrojen gazının toplam gaz üretim ve tüketimindeki hissesini artırmak” diye konuştu.
Nijerya gazının Hassi R’Mel gaz alanına getirilip Avrupa’ya iletilmesi konusunun yıllardır tartışıldığını lisana getiren Karbuz, bilhassa çizginin olası rotası üzerinde bulunan birtakım bölgelerde daha evvel Fransa’nın gerçekleştirmiş olduğu nükleer denemelerin niye olabileceği sıhhat tehlikelerinin de ortasında bulunduğu birfazlaca sebepten dolayı projenin hayata geçmesinin epeyce güç olduğunu tabir etti.
Karbuz, Cezayir’in atıl durumda bulunan kıymetli bir LNG kapasitesi bulunduğunu ama ülkenin önceliğinin İspanya’ya yükümlülüklerini yerine getirmek olduğuna dikkati çekerek, Cezayir, Libya ve Mısır’ın Afrika’dan AB’ye gaz iletilmesinde ana kaynaklar olduğunu aktardı.
Bu kaynakların Avrupa’nın artan güç gereksinimi göz önüne alındığında fiyatı ne olursa olsun ölçü açısından geride kaldığını söyleyen Karbuz, Afrika doğal gazının Avrupa için en azından kısa vadede tek başına kâfi olamayacağını lakin tedarik çeşitlendirmesinin kısmi bir modülü olarak değerlendirilebileceğini kaydetti.