İran’ın ‘petrol hırsızlığı’ tezine ABD’den yalanlama İran, ABD’nin Umman Denizi’nde İran petrolüne el koyma teşebbüsünün İhtilal Muhafızları Ordusu’nun müdahalesiyle engellendiğine dair tezlerin yer aldığı imgeleri yayınladı.
İran devlet televizyonunda yayınlanan imgelerde, İhtilal Muhafızları Ordusu güçlerinin bir petrol tankerine operasyon düzenlediği görülüyor.
İran’ın petrolünü çaldığı argümanıyla el koyduğu petrol tankerinin Vietnam’a ilişkin olduğu ileri sürülürken, olayın 25 Ekim’de meydana geldiği belirtiliyor.
İran Petrol Bakanı Cevad Uci bir bildiri yayınlayarak, “petrolü kurtarması niçiniyle” İhtilal Muhafızları Ordusu’na teşekkür etti.
İran devlet televizyonu, ABD’nin Umman Denizi’nde İran petrolünü taşıyan bir tankere el koyup, geminin taşıdığı petrolü diğer bir tankere yükledikten daha sonra tankeri bilinmeyen bir noktaya götürdüğünü duyurmuştu.
İhtilal Muhafızları Ordusu’nun da ABD’nin el koyduğu petrol tankerine helikopterle indirme operasyonu gerçekleştirdiği ve tankerin denetiminin ele geçirilerek İran kara sularına çekildiği aktarılmıştı.
ABD’den argümanlara karşılık
ABD Savunma Bakanlığı’ndan (Pentagon) bir yetkili, İran İhtilal Muhafızları’nın tezinin gerçeği yansıtmadığını bildirmişti.
İsminin açıklanmasını istemeyen yetkili, “Geçen hafta, İran İhtilal Muhafızları’nın milletlerarası sularda seyir halindeki bir tanker gemisine yasa dışı olarak çıktığını gördük lakin müdahale etmedik” sözlerini kullanmıştı.
42 yıldır düzelmeyen ABD – İran ilgileri
İran’da Şii din adamı Ayetullah Ruhullah Humeyni liderliğinde 10 Şubat 1979’da gerçekleşen ihtilal ile Muhammed Şah İstek Pehlevi‘nin idaresine son verilirken, daha evvel yolunda ilerleyen ABD ile bağlarda de yeni bir surece girilmişti.
İran’da 1979’daki ihtilalden yaklaşık 9 ay daha sonra gerçekleşen ABD büyükelçiliğinin işgali, yeni Tahran idaresinin izleyeceği siyasetlerin en somut göstergesiydi.
Büyükelçilik işgali
ABD’nin 16 Ocak 1979’da ülkeyi terk eden Şah’a sığınma hakkı vermesine itiraz eden Humeyni liderliğindeki İran, ABD’nin Tahran Büyükelçiliğinde kendisine karşı casusluk faaliyetleri yapıldığını ileri sürerek Washington idaresini maksat göstermişti.
Bu gelişmeler akabinde ABD’nin Tahran Büyükelçiliği işgal edilmişti. İki ülke içindeki karşılıklı açıklamalar ve gerginliğin artması üzerine İran devletinin desteklediği ve kendilerini “öğrenci” olarak isimlendiren silahlı kümeler, 4 Kasım 1979’da ABD’nin Tahran Büyükelçiliğini işgal etti.
İhtilal önderi Humeyni’nin “birincisinden daha büyük bir devrim” biçiminde nitelendirdiği elçilik işgalinde ABD’li 52 diplomat 444 gün boyunca rehin tutuldu. Tahran idaresi de elçilikte kendilerine karşı hazırlanan 70 casusluk dokümanını ele geçirdiklerini ileri sürdü.
ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları da bu gelişmelerden daha sonra başladı.
‘En uzun diplomatik rehine krizi’
Bu olay çağdaş siyasi tarihteki “en uzun diplomatik rehine krizi” olarak kayıtlara geçti. ABD idaresi işgali milletlerarası hukukun açık bir ihlali olarak kıymetlendirerek Tahran ile tüm diplomatik bağları kesti ve bu ülkeye yönelik yaptırımları hayata geçirdi.
ABD, ayrıyeten İran’dan petrol ithalatını 12 Kasım 1979’da bitmiş oldurdi ve yaklaşık 8 milyar dolarlık İran varlığını 14 Kasım’da dondurdu.
Periyodun ABD Lideri Demokrat Partili Jimmy Carter, “4 Kasım 1979, asla unutamayacağım bir tarih” diyerek olayın kendi ülkesi için kıymetini ortaya koyarken, Körfez’e yakın sularda devriye gezen ABD ordusuna ilişkin USS Nimitz (CVN-68) ve öbür savaş gemilerinin de kullanılarak rehinelerin kurtarılması için operasyon yapılmasını emretti.
İran-ABD bağları bu işgalin akabinde inişli çıkışlı bir seyir izledi ve taraflar içindeki tansiyon vakit zaman yükselse de sıcak bir çatışmaya dönüşmedi.
Kasım Süleymani akabinde yükselen tansiyon
ABD 3 Ocak 2020’de İran İhtilal Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Kumandanı Kasım Süleymani‘yi Irak’ın başşehri Bağdat’ta hava saldırısı ile öldürerek bu tansiyonu üst düzeye taşıdı.
İran ise buna misilleme olarak ABD’nin Irak’taki Ayn el-Esad Hava Üssü’nü onlarca balistik füzeyle vurduğunu duyurdu.
İranlı askeri ve siyasi makamlar Ayn el-Esad Hava Üssü’ne yaptıkları taarruz ile ABD’ye zayiat verdiklerini açıklasalar da Süleymani’nin intikamının alınmadığı tarafında genel bir kanaat oluştu. Bu niçinle İranlı yetkililer tansiyonu daha fazla tırmandırmamak, nükleer mutabakata yeni bir imkan vermek ve memleketler arası kamuoyunda daha fazla reaksiyon toplamamak için “Süleymani’nin intikamının uygun vakit ve yerde alınacağı” açıklamasında bulundular.
İran ile ABD içinde elçilik işgaliyle başlayan yaptırımlar siyasi gelişmelere bağlı olarak hafifçeleyip sertleşti. Mahmud Ahmedinejad devrinde Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarına dönüşen süreç Temmuz 2015’te imzalanan ve Ocak 2016’da yürürlüğe giren nükleer mutabakat ile kalktı.
İran, yaptırımların kalkmasıyla rahat bir nefes aldı lakin ABD’de Cumhuriyetçi Donald Trump‘ın başa gelmesi ve Mayıs 2018’de nükleer muahededen ayrılmasıyla ülke bir daha ekonomik ve toplumsal krizlerin pençesine düştü.
Biden devrinde süreç ağır işliyor
Tahran idaresi artık de Trump’ın akabinde nazaranve gelen ve nükleer muahedeye dönüş sinyali veren Demokrat Partili Joe Biden ile mutabakat yolları arıyor fakat İran’da hükümet değişikliğinin akabinde muhafazakarların iş başına gelmesiyle bu süreç ağır işliyor.
İki taraf içinde yaşanan tüm meseleler, tansiyonlar, uyuşmazlıklar ve krizler 4 Kasım 1979’daki elçilik işgaline dayanıyor.
Bu niçinle Trump, İran’ın petrol ihracatını sıfırlamayı hedefleyen yaptırımları elçilik işgalinin 39’uncu yıl dönümünde hayata geçirmişti.
İran devlet televizyonunda yayınlanan imgelerde, İhtilal Muhafızları Ordusu güçlerinin bir petrol tankerine operasyon düzenlediği görülüyor.
İran’ın petrolünü çaldığı argümanıyla el koyduğu petrol tankerinin Vietnam’a ilişkin olduğu ileri sürülürken, olayın 25 Ekim’de meydana geldiği belirtiliyor.
İran Petrol Bakanı Cevad Uci bir bildiri yayınlayarak, “petrolü kurtarması niçiniyle” İhtilal Muhafızları Ordusu’na teşekkür etti.
İran devlet televizyonu, ABD’nin Umman Denizi’nde İran petrolünü taşıyan bir tankere el koyup, geminin taşıdığı petrolü diğer bir tankere yükledikten daha sonra tankeri bilinmeyen bir noktaya götürdüğünü duyurmuştu.
İhtilal Muhafızları Ordusu’nun da ABD’nin el koyduğu petrol tankerine helikopterle indirme operasyonu gerçekleştirdiği ve tankerin denetiminin ele geçirilerek İran kara sularına çekildiği aktarılmıştı.
ABD’den argümanlara karşılık
ABD Savunma Bakanlığı’ndan (Pentagon) bir yetkili, İran İhtilal Muhafızları’nın tezinin gerçeği yansıtmadığını bildirmişti.
İsminin açıklanmasını istemeyen yetkili, “Geçen hafta, İran İhtilal Muhafızları’nın milletlerarası sularda seyir halindeki bir tanker gemisine yasa dışı olarak çıktığını gördük lakin müdahale etmedik” sözlerini kullanmıştı.
42 yıldır düzelmeyen ABD – İran ilgileri
İran’da Şii din adamı Ayetullah Ruhullah Humeyni liderliğinde 10 Şubat 1979’da gerçekleşen ihtilal ile Muhammed Şah İstek Pehlevi‘nin idaresine son verilirken, daha evvel yolunda ilerleyen ABD ile bağlarda de yeni bir surece girilmişti.
İran’da 1979’daki ihtilalden yaklaşık 9 ay daha sonra gerçekleşen ABD büyükelçiliğinin işgali, yeni Tahran idaresinin izleyeceği siyasetlerin en somut göstergesiydi.
Büyükelçilik işgali
ABD’nin 16 Ocak 1979’da ülkeyi terk eden Şah’a sığınma hakkı vermesine itiraz eden Humeyni liderliğindeki İran, ABD’nin Tahran Büyükelçiliğinde kendisine karşı casusluk faaliyetleri yapıldığını ileri sürerek Washington idaresini maksat göstermişti.
Bu gelişmeler akabinde ABD’nin Tahran Büyükelçiliği işgal edilmişti. İki ülke içindeki karşılıklı açıklamalar ve gerginliğin artması üzerine İran devletinin desteklediği ve kendilerini “öğrenci” olarak isimlendiren silahlı kümeler, 4 Kasım 1979’da ABD’nin Tahran Büyükelçiliğini işgal etti.
İhtilal önderi Humeyni’nin “birincisinden daha büyük bir devrim” biçiminde nitelendirdiği elçilik işgalinde ABD’li 52 diplomat 444 gün boyunca rehin tutuldu. Tahran idaresi de elçilikte kendilerine karşı hazırlanan 70 casusluk dokümanını ele geçirdiklerini ileri sürdü.
ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları da bu gelişmelerden daha sonra başladı.
‘En uzun diplomatik rehine krizi’
Bu olay çağdaş siyasi tarihteki “en uzun diplomatik rehine krizi” olarak kayıtlara geçti. ABD idaresi işgali milletlerarası hukukun açık bir ihlali olarak kıymetlendirerek Tahran ile tüm diplomatik bağları kesti ve bu ülkeye yönelik yaptırımları hayata geçirdi.
ABD, ayrıyeten İran’dan petrol ithalatını 12 Kasım 1979’da bitmiş oldurdi ve yaklaşık 8 milyar dolarlık İran varlığını 14 Kasım’da dondurdu.
Periyodun ABD Lideri Demokrat Partili Jimmy Carter, “4 Kasım 1979, asla unutamayacağım bir tarih” diyerek olayın kendi ülkesi için kıymetini ortaya koyarken, Körfez’e yakın sularda devriye gezen ABD ordusuna ilişkin USS Nimitz (CVN-68) ve öbür savaş gemilerinin de kullanılarak rehinelerin kurtarılması için operasyon yapılmasını emretti.
İran-ABD bağları bu işgalin akabinde inişli çıkışlı bir seyir izledi ve taraflar içindeki tansiyon vakit zaman yükselse de sıcak bir çatışmaya dönüşmedi.
Kasım Süleymani akabinde yükselen tansiyon
ABD 3 Ocak 2020’de İran İhtilal Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Kumandanı Kasım Süleymani‘yi Irak’ın başşehri Bağdat’ta hava saldırısı ile öldürerek bu tansiyonu üst düzeye taşıdı.
İran ise buna misilleme olarak ABD’nin Irak’taki Ayn el-Esad Hava Üssü’nü onlarca balistik füzeyle vurduğunu duyurdu.
İranlı askeri ve siyasi makamlar Ayn el-Esad Hava Üssü’ne yaptıkları taarruz ile ABD’ye zayiat verdiklerini açıklasalar da Süleymani’nin intikamının alınmadığı tarafında genel bir kanaat oluştu. Bu niçinle İranlı yetkililer tansiyonu daha fazla tırmandırmamak, nükleer mutabakata yeni bir imkan vermek ve memleketler arası kamuoyunda daha fazla reaksiyon toplamamak için “Süleymani’nin intikamının uygun vakit ve yerde alınacağı” açıklamasında bulundular.
İran ile ABD içinde elçilik işgaliyle başlayan yaptırımlar siyasi gelişmelere bağlı olarak hafifçeleyip sertleşti. Mahmud Ahmedinejad devrinde Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarına dönüşen süreç Temmuz 2015’te imzalanan ve Ocak 2016’da yürürlüğe giren nükleer mutabakat ile kalktı.
İran, yaptırımların kalkmasıyla rahat bir nefes aldı lakin ABD’de Cumhuriyetçi Donald Trump‘ın başa gelmesi ve Mayıs 2018’de nükleer muahededen ayrılmasıyla ülke bir daha ekonomik ve toplumsal krizlerin pençesine düştü.
Biden devrinde süreç ağır işliyor
Tahran idaresi artık de Trump’ın akabinde nazaranve gelen ve nükleer muahedeye dönüş sinyali veren Demokrat Partili Joe Biden ile mutabakat yolları arıyor fakat İran’da hükümet değişikliğinin akabinde muhafazakarların iş başına gelmesiyle bu süreç ağır işliyor.
İki taraf içinde yaşanan tüm meseleler, tansiyonlar, uyuşmazlıklar ve krizler 4 Kasım 1979’daki elçilik işgaline dayanıyor.
Bu niçinle Trump, İran’ın petrol ihracatını sıfırlamayı hedefleyen yaptırımları elçilik işgalinin 39’uncu yıl dönümünde hayata geçirmişti.