İran – ABD tansiyonu tırmanıyor İran, ABD’nin Umman Denizi’nde bir İran petrol tankerine el koymaya çalıştığını fakat başarısız olduğunu duyurdu. İran devlet televizyonunun haberine göre, ABD, Umman Denizi’nde İran petrolünü taşıyan bir tankere el koyup, geminin taşıdığı petrolü öteki bir tankere yükledikten daha sonra tankeri bilinmeyen bir noktaya götürdü.
İhtilal Muhafızları Ordusu da ABD’nin el koyduğu petrol tankerine helikopterle indirme operasyonu gerçekleştirdi. Tankerin denetimini ele geçiren İhtilal Muhafızları üyeleri, tankeri İran kara sularına yönlendirdi.
Haberde ayrıyeten, ABD donanmasının tankeri bir daha ele geçirmek için birkaç helikopter ve savaş gemisiyle müdahale etmeye çalıştığı lakin başarısız olduğu söz edildi.
Kelam konusu tankerin şu anda İran kara sularına getirildiği ve olayla ilgili manzaraların kısa vakit içerisinde paylaşılacağı aktarıldı.
42 yıldır düzelmeyen ABD – İran ilgileri
İran’da Şii din adamı Ayetullah Ruhullah Humeyni liderliğinde 10 Şubat 1979’da gerçekleşen ihtilal ile Muhammed Şah İstek Pehlevi‘nin idaresine son verilirken, daha evvel yolunda ilerleyen ABD ile alakalarda de yeni bir surece girilmişti.
İran’da 1979’daki ihtilalden yaklaşık 9 ay daha sonra gerçekleşen ABD büyükelçiliğinin işgali, yeni Tahran idaresinin izleyeceği siyasetlerin en somut göstergesiydi.
Büyükelçilik işgali
ABD’nin 16 Ocak 1979’da ülkeyi terk eden Şah’a sığınma hakkı vermesine itiraz eden Humeyni liderliğindeki İran, ABD’nin Tahran Büyükelçiliğinde kendisine karşı casusluk faaliyetleri yapıldığını ileri sürerek Washington idaresini gaye göstermişti.
Bu gelişmeler akabinde ABD’nin Tahran Büyükelçiliği işgal edilmişti. İki ülke içindeki karşılıklı açıklamalar ve gerginliğin artması üzerine İran devletinin desteklediği ve kendilerini “öğrenci” olarak isimlendiren silahlı kümeler, 4 Kasım 1979’da ABD’nin Tahran Büyükelçiliğini işgal etti.
İhtilal başkanı Humeyni’nin “birincisinden daha büyük bir devrim” formunda nitelendirdiği elçilik işgalinde ABD’li 52 diplomat 444 gün boyunca rehin tutuldu. Tahran idaresi de elçilikte kendilerine karşı hazırlanan 70 casusluk dokümanını ele geçirdiklerini ileri sürdü.
ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları da bu gelişmelerden daha sonra başladı.
‘En uzun diplomatik rehine krizi’
Bu olay çağdaş siyasi tarihteki “en uzun diplomatik rehine krizi” olarak kayıtlara geçti. ABD idaresi işgali milletlerarası hukukun açık bir ihlali olarak kıymetlendirerek Tahran ile tüm diplomatik ilgileri kesti ve bu ülkeye yönelik yaptırımları hayata geçirdi.
ABD, ayrıyeten İran’dan petrol ithalatını 12 Kasım 1979’da bitmiş oldurdi ve yaklaşık 8 milyar dolarlık İran varlığını 14 Kasım’da dondurdu.
Periyodun ABD Lideri Demokrat Partili Jimmy Carter, “4 Kasım 1979, asla unutamayacağım bir tarih” diyerek olayın kendi ülkesi için kıymetini ortaya koyarken, Körfez’e yakın sularda devriye gezen ABD ordusuna ilişkin USS Nimitz (CVN-68) ve öbür savaş gemilerinin de kullanılarak rehinelerin kurtarılması için operasyon yapılmasını emretti.
İran-ABD bağlantıları bu işgalin akabinde inişli çıkışlı bir seyir izledi ve taraflar içindeki tansiyon vakit zaman yükselse de sıcak bir çatışmaya dönüşmedi.
Kasım Süleymani akabinde yükselen tansiyon
ABD 3 Ocak 2020’de İran İhtilal Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Kumandanı Kasım Süleymani‘yi Irak’ın başşehri Bağdat’ta hava saldırısı ile öldürerek bu tansiyonu üst düzeye taşıdı.
İran ise buna misilleme olarak ABD’nin Irak’taki Ayn el-Esad Hava Üssü’nü onlarca balistik füzeyle vurduğunu duyurdu.
İranlı askeri ve siyasi makamlar Ayn el-Esad Hava Üssü’ne yaptıkları taarruz ile ABD’ye zayiat verdiklerini açıklasalar da Süleymani’nin intikamının alınmadığı istikametinde genel bir kanaat oluştu. Bu niçinle İranlı yetkililer tansiyonu daha fazla tırmandırmamak, nükleer muahedeye yeni bir imkan vermek ve milletlerarası kamuoyunda daha fazla reaksiyon toplamamak için “Süleymani’nin intikamının uygun vakit ve yerde alınacağı” açıklamasında bulundular.
İran ile ABD içinde elçilik işgaliyle başlayan yaptırımlar siyasi gelişmelere bağlı olarak hafifçeleyip sertleşti. Mahmud Ahmedinejad periyodunda Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarına dönüşen süreç Temmuz 2015’te imzalanan ve Ocak 2016’da yürürlüğe giren nükleer mutabakat ile kalktı.
İran, yaptırımların kalkmasıyla rahat bir nefes aldı lakin ABD’de Cumhuriyetçi Donald Trump‘ın başa gelmesi ve Mayıs 2018’de nükleer mutabakattan ayrılmasıyla ülke bir daha ekonomik ve toplumsal krizlerin pençesine düştü.
Biden devrinde süreç ağır işliyor
Tahran idaresi artık de Trump’ın akabinde vazifeye gelen ve nükleer mutabakata dönüş sinyali veren Demokrat Partili Joe Biden ile mutabakat yolları arıyor lakin İran’da hükümet değişikliğinin akabinde muhafazakarların iş başına gelmesiyle bu süreç ağır işliyor.
İki taraf içinde yaşanan tüm problemler, tansiyonlar, uyuşmazlıklar ve krizler 4 Kasım 1979’daki elçilik işgaline dayanıyor.
Bu niçinle Trump, İran’ın petrol ihracatını sıfırlamayı hedefleyen yaptırımları elçilik işgalinin 39’uncu yıl dönümünde hayata geçirmişti.
İhtilal Muhafızları Ordusu da ABD’nin el koyduğu petrol tankerine helikopterle indirme operasyonu gerçekleştirdi. Tankerin denetimini ele geçiren İhtilal Muhafızları üyeleri, tankeri İran kara sularına yönlendirdi.
Haberde ayrıyeten, ABD donanmasının tankeri bir daha ele geçirmek için birkaç helikopter ve savaş gemisiyle müdahale etmeye çalıştığı lakin başarısız olduğu söz edildi.
Kelam konusu tankerin şu anda İran kara sularına getirildiği ve olayla ilgili manzaraların kısa vakit içerisinde paylaşılacağı aktarıldı.
42 yıldır düzelmeyen ABD – İran ilgileri
İran’da Şii din adamı Ayetullah Ruhullah Humeyni liderliğinde 10 Şubat 1979’da gerçekleşen ihtilal ile Muhammed Şah İstek Pehlevi‘nin idaresine son verilirken, daha evvel yolunda ilerleyen ABD ile alakalarda de yeni bir surece girilmişti.
İran’da 1979’daki ihtilalden yaklaşık 9 ay daha sonra gerçekleşen ABD büyükelçiliğinin işgali, yeni Tahran idaresinin izleyeceği siyasetlerin en somut göstergesiydi.
Büyükelçilik işgali
ABD’nin 16 Ocak 1979’da ülkeyi terk eden Şah’a sığınma hakkı vermesine itiraz eden Humeyni liderliğindeki İran, ABD’nin Tahran Büyükelçiliğinde kendisine karşı casusluk faaliyetleri yapıldığını ileri sürerek Washington idaresini gaye göstermişti.
Bu gelişmeler akabinde ABD’nin Tahran Büyükelçiliği işgal edilmişti. İki ülke içindeki karşılıklı açıklamalar ve gerginliğin artması üzerine İran devletinin desteklediği ve kendilerini “öğrenci” olarak isimlendiren silahlı kümeler, 4 Kasım 1979’da ABD’nin Tahran Büyükelçiliğini işgal etti.
İhtilal başkanı Humeyni’nin “birincisinden daha büyük bir devrim” formunda nitelendirdiği elçilik işgalinde ABD’li 52 diplomat 444 gün boyunca rehin tutuldu. Tahran idaresi de elçilikte kendilerine karşı hazırlanan 70 casusluk dokümanını ele geçirdiklerini ileri sürdü.
ABD’nin İran’a yönelik yaptırımları da bu gelişmelerden daha sonra başladı.
‘En uzun diplomatik rehine krizi’
Bu olay çağdaş siyasi tarihteki “en uzun diplomatik rehine krizi” olarak kayıtlara geçti. ABD idaresi işgali milletlerarası hukukun açık bir ihlali olarak kıymetlendirerek Tahran ile tüm diplomatik ilgileri kesti ve bu ülkeye yönelik yaptırımları hayata geçirdi.
ABD, ayrıyeten İran’dan petrol ithalatını 12 Kasım 1979’da bitmiş oldurdi ve yaklaşık 8 milyar dolarlık İran varlığını 14 Kasım’da dondurdu.
Periyodun ABD Lideri Demokrat Partili Jimmy Carter, “4 Kasım 1979, asla unutamayacağım bir tarih” diyerek olayın kendi ülkesi için kıymetini ortaya koyarken, Körfez’e yakın sularda devriye gezen ABD ordusuna ilişkin USS Nimitz (CVN-68) ve öbür savaş gemilerinin de kullanılarak rehinelerin kurtarılması için operasyon yapılmasını emretti.
İran-ABD bağlantıları bu işgalin akabinde inişli çıkışlı bir seyir izledi ve taraflar içindeki tansiyon vakit zaman yükselse de sıcak bir çatışmaya dönüşmedi.
Kasım Süleymani akabinde yükselen tansiyon
ABD 3 Ocak 2020’de İran İhtilal Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Kumandanı Kasım Süleymani‘yi Irak’ın başşehri Bağdat’ta hava saldırısı ile öldürerek bu tansiyonu üst düzeye taşıdı.
İran ise buna misilleme olarak ABD’nin Irak’taki Ayn el-Esad Hava Üssü’nü onlarca balistik füzeyle vurduğunu duyurdu.
İranlı askeri ve siyasi makamlar Ayn el-Esad Hava Üssü’ne yaptıkları taarruz ile ABD’ye zayiat verdiklerini açıklasalar da Süleymani’nin intikamının alınmadığı istikametinde genel bir kanaat oluştu. Bu niçinle İranlı yetkililer tansiyonu daha fazla tırmandırmamak, nükleer muahedeye yeni bir imkan vermek ve milletlerarası kamuoyunda daha fazla reaksiyon toplamamak için “Süleymani’nin intikamının uygun vakit ve yerde alınacağı” açıklamasında bulundular.
İran ile ABD içinde elçilik işgaliyle başlayan yaptırımlar siyasi gelişmelere bağlı olarak hafifçeleyip sertleşti. Mahmud Ahmedinejad periyodunda Birleşmiş Milletler (BM) yaptırımlarına dönüşen süreç Temmuz 2015’te imzalanan ve Ocak 2016’da yürürlüğe giren nükleer mutabakat ile kalktı.
İran, yaptırımların kalkmasıyla rahat bir nefes aldı lakin ABD’de Cumhuriyetçi Donald Trump‘ın başa gelmesi ve Mayıs 2018’de nükleer mutabakattan ayrılmasıyla ülke bir daha ekonomik ve toplumsal krizlerin pençesine düştü.
Biden devrinde süreç ağır işliyor
Tahran idaresi artık de Trump’ın akabinde vazifeye gelen ve nükleer mutabakata dönüş sinyali veren Demokrat Partili Joe Biden ile mutabakat yolları arıyor lakin İran’da hükümet değişikliğinin akabinde muhafazakarların iş başına gelmesiyle bu süreç ağır işliyor.
İki taraf içinde yaşanan tüm problemler, tansiyonlar, uyuşmazlıklar ve krizler 4 Kasım 1979’daki elçilik işgaline dayanıyor.
Bu niçinle Trump, İran’ın petrol ihracatını sıfırlamayı hedefleyen yaptırımları elçilik işgalinin 39’uncu yıl dönümünde hayata geçirmişti.