Tory
New member
Dünya iktisadına ilişkin son göstergeler 2020’de pandemi ile tabana vuruşun akabinde 2021’de yasakların kalkmasıyla izlenen güçlü sıçramanın, artık son dönemece girdiğini anlatıyor. Ülkelerin kendi imkanları çerçevesinde devreye soktukları nakdî ve mali tedbirler bilhassa 2021’in ikinci ve üçüncü çeyreklerinde süratli bir ekonomik büyüme yarattı. Gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerde aşılama farklılıkları ve covid varyantları büyümenin ölçeğinde doğal olarak değişiklikler yaratmış olsa da şimdi her ülkede ana eğilim ertelenen tüketim talebinin devreye girmesiyle artan üretim oldu.
Bir aşı bulunduğu haberinin duyulmasıyla birlikte Fed ve öteki büyük merkez bankalarının yarattığı büyük likidite 2020 son aylarından itibaren emtia meblağlarını 2011 doruklarına taşıdı. Bu da olağan olarak birlikteinde dünya iktisadına kimsenin uzun yıllardır görmediği bir enflasyon şokunu birlikteinde getirdi.
2011 devri ile 2021 içindeki en büyük fark emtia fiyatlarına bağlı maliyet artışının bu sefer fazlaca kuvvetli global talep ve büyüme ile eşleşmesi. Bilhassa istihdam ve tedarik zinciri başta olmak üzere COVID-19’un dünya iktisadını bozma biçimi ve verilen mali takviyeler artık:
1.Yükselen enflasyonun yayılma sürecinde olduğunu,
2.Ana yükseliş eğiliminin çabucak hemen dizginlenmediğini ve
3.Tüm bu süreksiz olacağı umulan aksiliklerin global ekonomik büyümede yavaşlamanın katılaşmasına karşın gerçekleştiğini gösteriyor.
ABD merkez bankası Fed ise olağan olarak 2011-2013 periyodundan aldığı derslerle dünya iktisadında yeni şoklar yaratmadan yanlışsız olan yolda ilerlemek peşinde.
Bunun manası da bu hafta yapacağı para siyaseti toplantısında evvel piyasalara verdiği likiditeyi azaltacak, akabinde 2022 ikinci yarısında faiz artışlarına başlayacak ve daha sonrasında da bilançosunu küçültme adımlarında ilerlemek durumunda kalacak.
Zira enflasyon tarafında işler bu sefer hakikaten kritik bir basamakta. ABD’de son 20 yıla yakın müddettir %2’yi aşamayan tüketici meblağları %5,4’te. Enflasyonda gidişatın istikametini gösteren çekirdek ABD enflasyonu ise en son %4,1 düzeyinden %4,4 ile korkutucu bir düzeye ulaştı- son 30 yılın tepesi. Euro Bölgesi’nde durum farksız, eylülde %3,4 olan yıllık enflasyon ekimde %4,1’de artık. Almanya’da TÜFE %4,5’le 30 yılın rekorunda ve %5’in üzeri bekleniyor. Dünyaya enflasyon dağıtan Çin’de fabrika fiyatları enflasyonu %10,7 ile 1996’dan bu yana bulunan kayıtlar ortasında en yüksekte.
Öbür yandan ABD’de birinci yarıda %6’nın üzerinde olan GSMH büyümesi üçüncü çeyrekte %2’ye kadar zayıfladı. Tüketiciler kesilen pandemi direkt takviyeleri ile artan enflasyon içinde sıkışmış durumda. Çin’de ise PMI Ekim’de birinci sefer daralma bölgesine geçerek 50,0’nin altına; 49,2’ye geriledi.
2022 evvelki on yıldan işte bu niçinlerle hayli farklı ve bilhassa ekonomik açıdan hayli şiddetli olacak.
Saray etrafı dünyayı okuyamayınca kendi bindiği kısmı kesmekle meşgul
Başkanlık sisteminin yarattığı oldukçalu garabetlerin içinde tahminen de en kıymetlisi Türkiye’de kurumların fonksiyonsuzlaşması. Hukuk, eğitim, sıhhat, dış ilgiler, tarım ve olağan olarak iktisat bu değişimle ortaya çıkan çöküşün temel taşları. Erdoğan hükümetlerinin 20 yıla yayılan toplam ömründe bu biçimdesi trajik gelişmelerin son dört yılda toplanması başkanlık sisteminin tabiatı gereği sürpriz değil.
Geçen hafta tüm vakit içinderın en az merak uyandıran Enflasyon Raporu’nu deklare etti Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB). Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın buyruk eri olduğunu vaktin süratle kanıtladığı yeni Lider Kavcıoğlu bakılırsave geldiği Mart sonundan bu yana deklare ettiğı üç enflasyon raporunda hiç bir esef duymamayı başararak üst üste üç defa sene sonu resmi enflasyon beklentisini üst istikamette değiştirdi. Bu sefer %14,1’den %18,4 üzere çok dramatik bir yükselişle karşımıza çıkarken bunun temelinde olan faktörleri de dış dünyada yaşanan gelişmelere attı ve bu enflasyon düzeyinin süreksiz olacağına inanmamızı bekledi.
Faiz indirimlerinin yaklaşan seçimler niçiniyle oy kaybı ekonomik meşakkatlerle devam eden Erdoğan’ın isteği doğrultusunda yapıldığı bilinmekte. Faiz indirerek TL’nin değersizleştirilmesi ve tabi artan maliyetlerle enflasyonun yükseltilmesi halkın hayatını zorlaştırdıkça politik olarak savunulması kolay bir tercih değil. Bu açıdan Enflasyon Raporu sunumunda tahminen de tek değişik olan açıklama Kavcıoğlu’nun faiz indirimlerine uydurmaya çalıştığı ekonomik kılıftı:
Güç ithal eden bir ülke olarak Türkiye iktisadının cari açıktan cari fazlaya döndüğü yıllar lakin ekonomik şokların talebi çok daraltmasıyla mümkün. Merkez bankası Başkan’ı Kavcıoğlu’nun anlattığı biçimde paradigma değişikliğine gittiyse”- yani faiz indirerek “rekabetçi” TL ile ihracatın artmasıyla iktisadın sürdürülebilir biçimde cari fazla vereceğine inandıysa- elimizde iki kıymetli sonuç var demektir: siyaset faizi indirilmeye devam edilecek ve TL’nin paha kaybı 2022’de hızlanacak. Doğal olarak da enflasyon yükselecek.
Seçime giden ve oy kaybı tescil edilmiş bir hükümet açısından bu tarafta şuurlu bir tercih, iktisat ve para siyasetinde bu biçimdesi sert bir istikamet değişimi pek savlı.
2002’den bu yana faiz artışı ile kıymet kazandırılan TL’nin enflasyonu düşürdüğü devirlerin kalıcı olamayışı Kavcıoğlu’nun anlattığı niçinlere dayanmıyor. Bu açıdan “klasik merkez bankacılığının” başarısızlığından öteye bakmak gerekli.
Merkez bankalarının para ünitelerini korumak ve enflasyonu korumak için faiz yükselttiği devirler şayet hükümetler tarafınca verimli kullanılamıyorsa sorun para siyasetinden hayli iktisat idaresinde aranmalı. Bugün hala dünyanın en yüksek enflasyonuna sahip beş ülkesinden biriysek bunun öncelikli sebebi “düşen enflasyon-değerli TL” devirlerinde 20 yıllık AKP iktidarının; şahsen Erdoğan’ın; iktisatta gerekli yapısal değişimleri gerçekleştirmemiş olması. Bunun içine eğitimi, hukuku, rekabetçi kur değil rekabetçi eser temellerini ve natürel endüstride dönüşümü yakalayacak altyapının kurulmayışını koymak gerekir. Zayıf TL’nin ihracatta 2021’de özel niçinlerle ortaya çıkan ihracat artışını müdafaaya yetmeyeceğini, global talep olağanlaştıkça elimizde kalanın düşük büyüme, yüksek enflasyonlu bir iktisat olacağını da eklemek lazım.
özetlemek gerekirse cari fazla verme, bu yolla döviz fazlası vererek TL üstündeki baskıları aykırıya döndürme ve enflasyonu düşürme güzel başlıklar olsa da AKP’nin son 10 yıldaki ıslahat tembelliği global konjonktür açısından gerçekleşmesi mümkün olmayan bir hayal. Yanlış siyasetlerin şık bir biçimde paketlenmesi uğraşı.
Tüm bu gerçekler data iken, merkez bankasının yüksek enflasyon ortamında faiz indirimlerini sığdırmaya çalıştığı “cari fazla vererek uzun vadede fiyat istikrarını yakalayacağız” kılıfı, dünyada yaşanan değişim niçiniyle mümkün olmadığı üzere mevcut hükümetin, teknokratların kalibresi de göz önüne alındığında vakit içindema açısından problemli, geç kalınmış, kırılganlıkları artıran ve içi boş bir telaffuzdan öteye gidemeyecek.
PolitikYol
Bir aşı bulunduğu haberinin duyulmasıyla birlikte Fed ve öteki büyük merkez bankalarının yarattığı büyük likidite 2020 son aylarından itibaren emtia meblağlarını 2011 doruklarına taşıdı. Bu da olağan olarak birlikteinde dünya iktisadına kimsenin uzun yıllardır görmediği bir enflasyon şokunu birlikteinde getirdi.
2011 devri ile 2021 içindeki en büyük fark emtia fiyatlarına bağlı maliyet artışının bu sefer fazlaca kuvvetli global talep ve büyüme ile eşleşmesi. Bilhassa istihdam ve tedarik zinciri başta olmak üzere COVID-19’un dünya iktisadını bozma biçimi ve verilen mali takviyeler artık:
1.Yükselen enflasyonun yayılma sürecinde olduğunu,
2.Ana yükseliş eğiliminin çabucak hemen dizginlenmediğini ve
3.Tüm bu süreksiz olacağı umulan aksiliklerin global ekonomik büyümede yavaşlamanın katılaşmasına karşın gerçekleştiğini gösteriyor.
ABD merkez bankası Fed ise olağan olarak 2011-2013 periyodundan aldığı derslerle dünya iktisadında yeni şoklar yaratmadan yanlışsız olan yolda ilerlemek peşinde.
Bunun manası da bu hafta yapacağı para siyaseti toplantısında evvel piyasalara verdiği likiditeyi azaltacak, akabinde 2022 ikinci yarısında faiz artışlarına başlayacak ve daha sonrasında da bilançosunu küçültme adımlarında ilerlemek durumunda kalacak.
Zira enflasyon tarafında işler bu sefer hakikaten kritik bir basamakta. ABD’de son 20 yıla yakın müddettir %2’yi aşamayan tüketici meblağları %5,4’te. Enflasyonda gidişatın istikametini gösteren çekirdek ABD enflasyonu ise en son %4,1 düzeyinden %4,4 ile korkutucu bir düzeye ulaştı- son 30 yılın tepesi. Euro Bölgesi’nde durum farksız, eylülde %3,4 olan yıllık enflasyon ekimde %4,1’de artık. Almanya’da TÜFE %4,5’le 30 yılın rekorunda ve %5’in üzeri bekleniyor. Dünyaya enflasyon dağıtan Çin’de fabrika fiyatları enflasyonu %10,7 ile 1996’dan bu yana bulunan kayıtlar ortasında en yüksekte.
Öbür yandan ABD’de birinci yarıda %6’nın üzerinde olan GSMH büyümesi üçüncü çeyrekte %2’ye kadar zayıfladı. Tüketiciler kesilen pandemi direkt takviyeleri ile artan enflasyon içinde sıkışmış durumda. Çin’de ise PMI Ekim’de birinci sefer daralma bölgesine geçerek 50,0’nin altına; 49,2’ye geriledi.
2022 evvelki on yıldan işte bu niçinlerle hayli farklı ve bilhassa ekonomik açıdan hayli şiddetli olacak.
Saray etrafı dünyayı okuyamayınca kendi bindiği kısmı kesmekle meşgul
Başkanlık sisteminin yarattığı oldukçalu garabetlerin içinde tahminen de en kıymetlisi Türkiye’de kurumların fonksiyonsuzlaşması. Hukuk, eğitim, sıhhat, dış ilgiler, tarım ve olağan olarak iktisat bu değişimle ortaya çıkan çöküşün temel taşları. Erdoğan hükümetlerinin 20 yıla yayılan toplam ömründe bu biçimdesi trajik gelişmelerin son dört yılda toplanması başkanlık sisteminin tabiatı gereği sürpriz değil.
Geçen hafta tüm vakit içinderın en az merak uyandıran Enflasyon Raporu’nu deklare etti Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB). Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın buyruk eri olduğunu vaktin süratle kanıtladığı yeni Lider Kavcıoğlu bakılırsave geldiği Mart sonundan bu yana deklare ettiğı üç enflasyon raporunda hiç bir esef duymamayı başararak üst üste üç defa sene sonu resmi enflasyon beklentisini üst istikamette değiştirdi. Bu sefer %14,1’den %18,4 üzere çok dramatik bir yükselişle karşımıza çıkarken bunun temelinde olan faktörleri de dış dünyada yaşanan gelişmelere attı ve bu enflasyon düzeyinin süreksiz olacağına inanmamızı bekledi.
Faiz indirimlerinin yaklaşan seçimler niçiniyle oy kaybı ekonomik meşakkatlerle devam eden Erdoğan’ın isteği doğrultusunda yapıldığı bilinmekte. Faiz indirerek TL’nin değersizleştirilmesi ve tabi artan maliyetlerle enflasyonun yükseltilmesi halkın hayatını zorlaştırdıkça politik olarak savunulması kolay bir tercih değil. Bu açıdan Enflasyon Raporu sunumunda tahminen de tek değişik olan açıklama Kavcıoğlu’nun faiz indirimlerine uydurmaya çalıştığı ekonomik kılıftı:
Güç ithal eden bir ülke olarak Türkiye iktisadının cari açıktan cari fazlaya döndüğü yıllar lakin ekonomik şokların talebi çok daraltmasıyla mümkün. Merkez bankası Başkan’ı Kavcıoğlu’nun anlattığı biçimde paradigma değişikliğine gittiyse”- yani faiz indirerek “rekabetçi” TL ile ihracatın artmasıyla iktisadın sürdürülebilir biçimde cari fazla vereceğine inandıysa- elimizde iki kıymetli sonuç var demektir: siyaset faizi indirilmeye devam edilecek ve TL’nin paha kaybı 2022’de hızlanacak. Doğal olarak da enflasyon yükselecek.
Seçime giden ve oy kaybı tescil edilmiş bir hükümet açısından bu tarafta şuurlu bir tercih, iktisat ve para siyasetinde bu biçimdesi sert bir istikamet değişimi pek savlı.
2002’den bu yana faiz artışı ile kıymet kazandırılan TL’nin enflasyonu düşürdüğü devirlerin kalıcı olamayışı Kavcıoğlu’nun anlattığı niçinlere dayanmıyor. Bu açıdan “klasik merkez bankacılığının” başarısızlığından öteye bakmak gerekli.
Merkez bankalarının para ünitelerini korumak ve enflasyonu korumak için faiz yükselttiği devirler şayet hükümetler tarafınca verimli kullanılamıyorsa sorun para siyasetinden hayli iktisat idaresinde aranmalı. Bugün hala dünyanın en yüksek enflasyonuna sahip beş ülkesinden biriysek bunun öncelikli sebebi “düşen enflasyon-değerli TL” devirlerinde 20 yıllık AKP iktidarının; şahsen Erdoğan’ın; iktisatta gerekli yapısal değişimleri gerçekleştirmemiş olması. Bunun içine eğitimi, hukuku, rekabetçi kur değil rekabetçi eser temellerini ve natürel endüstride dönüşümü yakalayacak altyapının kurulmayışını koymak gerekir. Zayıf TL’nin ihracatta 2021’de özel niçinlerle ortaya çıkan ihracat artışını müdafaaya yetmeyeceğini, global talep olağanlaştıkça elimizde kalanın düşük büyüme, yüksek enflasyonlu bir iktisat olacağını da eklemek lazım.
özetlemek gerekirse cari fazla verme, bu yolla döviz fazlası vererek TL üstündeki baskıları aykırıya döndürme ve enflasyonu düşürme güzel başlıklar olsa da AKP’nin son 10 yıldaki ıslahat tembelliği global konjonktür açısından gerçekleşmesi mümkün olmayan bir hayal. Yanlış siyasetlerin şık bir biçimde paketlenmesi uğraşı.
Tüm bu gerçekler data iken, merkez bankasının yüksek enflasyon ortamında faiz indirimlerini sığdırmaya çalıştığı “cari fazla vererek uzun vadede fiyat istikrarını yakalayacağız” kılıfı, dünyada yaşanan değişim niçiniyle mümkün olmadığı üzere mevcut hükümetin, teknokratların kalibresi de göz önüne alındığında vakit içindema açısından problemli, geç kalınmış, kırılganlıkları artıran ve içi boş bir telaffuzdan öteye gidemeyecek.
PolitikYol