Çin’den Tayvan’a yaptırım uyarısı Yapılan ikaz esnasında Çinli yetkili Ma, Tayvan’ın provokasyonları ve dış güçlerin müdahalelerinin gelecek yıl artabileceğini de belirtti.
Çin’in Tayvan İşleri Ofisi sözcüsü Ma Xiaoguang, basına verdiği demeçte, Çin’in Tayvan ile barışçıl bir biçimde bir daha birleşmeye çalışmak için elinden gelenin en uygununu yapmaya istekli olduğunu, lakin bağımsızlık konusundaki kırmızı çizgilerinin aşılması durumunda harekete geçileceğini söylemiş oldu.
Ma açıklamasında, “Tayvan’da bağımsızlık isteyen ayrılıkçı güçler provokasyonlarına devam ederse, güç uygularsa ve hatta rastgele bir kırmızı çizgiyi geçerse, sert tedbirler almak zorunda kalacağız” sözlerini kullandı.
Bağımsızlık yanlısı güçlerin provokasyonunun ve “dış müdahalenin” önümüzdeki aylarda “daha keskin ve daha yoğun” hale gelebileceğini belirten Ma, “Gelecek yıl, Tayvan Boğazı durumu daha karmaşık ve şiddetli hale gelecek” dedi.
Çin-Tayvan gerginliği
Tayvan Adası, İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda Japon işgalinin sona ermesi ve Çin egemenliğine geçmesinden bu yana, bölgedeki tansiyon merkezlerinden biri olarak öne çıkıyor. Tayvan ile Çin anakarası içindeki cepheleşme, 1949’dan bu yana geçen 70 yılı aşkın müddette bölgede fazlaca sayıda çatışma ve askeri tansiyona yol açtı.
İkinci Dünya Savaşının sona ermesinin akabinde, Tayvan’da 1895’teki Birinci Çin-Japon savaşından bu yana süren Japon işgali son buldu. Ada, o sırada Çin Cumhuriyeti’nde iktidarda olan Milliyetçi Parti (Koumintang/KMT) himayesine verildi.
Ne var ki ülkede o sırada Çin Komünist Partisi (ÇKP) ile KMT içinde kanlı bir iç savaş patlak vermişti. Savaş, 1949’da Komünistlerin kesin zaferiyle sonuçlandı. Mao Zıdong önderliğindeki ÇKP, 1 Ekim’de Pekin’de Çin Halk Cumhuriyeti’nin (ÇHC) kuruluşunu ilan etti.
Yenik düşen KMT mensupları ise Komünistlerin deniz gücünün zayıf olmasından yararlanarak Tayvan Adası’na çekildi. Çan Kay-şek liderliğindeki partizanlar, 1912’de kurulan Çin Cumhuriyeti’nin (ÇC) egemenliğinin adada devam ettiğini ileri sürerek Aralık 1949’da Taipei’yi süreksiz başşehir ilan etti.
1971’e kadar geçen müddette hangi hükümetin Birleşmiş Milletlerde (BM) Çin’i temsil edeceği tartışmalı olmayı sürdürdü. Çin Cumhuriyeti, Kuzey Atlantik Paktı (NATO) ülkelerinin büyük kısmı tarafınca Çin’in legal temsilcisi olarak kabul edilmeyi sürdürürdü. Öte yandan Varşova Paktı ülkeleri, temassız ülkeler ve İngiltere ile Hollanda birtakım Batılı ülkeler Çin anakarasını denetim eden Halk Cumhuriyeti’ni Çin’in yasal temsilcisi olarak tanımayı seçti.
“İki Çin” olarak isimlendirilen bu devir, daha sonraki senelerda hayli sayıda ülkenin diplomatik bağlantı tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesi ve 1971’de BM Genel Konseyi’nde yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin’in tek yasal temsilcisi kabul edilmesiyle bitmiş oldu.
Birinci, İkinci ve Üçüncü Boğaz krizlerine sahne olan Tayvan-Çin diplomasisi günümüzde de tansiyonunu sürdürmekle birlikte yeni krizin kapıda olup olmadığı konusu da çoğunlukla gündeme geliyor.
Çin’in Tayvan İşleri Ofisi sözcüsü Ma Xiaoguang, basına verdiği demeçte, Çin’in Tayvan ile barışçıl bir biçimde bir daha birleşmeye çalışmak için elinden gelenin en uygununu yapmaya istekli olduğunu, lakin bağımsızlık konusundaki kırmızı çizgilerinin aşılması durumunda harekete geçileceğini söylemiş oldu.
Ma açıklamasında, “Tayvan’da bağımsızlık isteyen ayrılıkçı güçler provokasyonlarına devam ederse, güç uygularsa ve hatta rastgele bir kırmızı çizgiyi geçerse, sert tedbirler almak zorunda kalacağız” sözlerini kullandı.
Bağımsızlık yanlısı güçlerin provokasyonunun ve “dış müdahalenin” önümüzdeki aylarda “daha keskin ve daha yoğun” hale gelebileceğini belirten Ma, “Gelecek yıl, Tayvan Boğazı durumu daha karmaşık ve şiddetli hale gelecek” dedi.
Çin-Tayvan gerginliği
Tayvan Adası, İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda Japon işgalinin sona ermesi ve Çin egemenliğine geçmesinden bu yana, bölgedeki tansiyon merkezlerinden biri olarak öne çıkıyor. Tayvan ile Çin anakarası içindeki cepheleşme, 1949’dan bu yana geçen 70 yılı aşkın müddette bölgede fazlaca sayıda çatışma ve askeri tansiyona yol açtı.
İkinci Dünya Savaşının sona ermesinin akabinde, Tayvan’da 1895’teki Birinci Çin-Japon savaşından bu yana süren Japon işgali son buldu. Ada, o sırada Çin Cumhuriyeti’nde iktidarda olan Milliyetçi Parti (Koumintang/KMT) himayesine verildi.
Ne var ki ülkede o sırada Çin Komünist Partisi (ÇKP) ile KMT içinde kanlı bir iç savaş patlak vermişti. Savaş, 1949’da Komünistlerin kesin zaferiyle sonuçlandı. Mao Zıdong önderliğindeki ÇKP, 1 Ekim’de Pekin’de Çin Halk Cumhuriyeti’nin (ÇHC) kuruluşunu ilan etti.
Yenik düşen KMT mensupları ise Komünistlerin deniz gücünün zayıf olmasından yararlanarak Tayvan Adası’na çekildi. Çan Kay-şek liderliğindeki partizanlar, 1912’de kurulan Çin Cumhuriyeti’nin (ÇC) egemenliğinin adada devam ettiğini ileri sürerek Aralık 1949’da Taipei’yi süreksiz başşehir ilan etti.
1971’e kadar geçen müddette hangi hükümetin Birleşmiş Milletlerde (BM) Çin’i temsil edeceği tartışmalı olmayı sürdürdü. Çin Cumhuriyeti, Kuzey Atlantik Paktı (NATO) ülkelerinin büyük kısmı tarafınca Çin’in legal temsilcisi olarak kabul edilmeyi sürdürürdü. Öte yandan Varşova Paktı ülkeleri, temassız ülkeler ve İngiltere ile Hollanda birtakım Batılı ülkeler Çin anakarasını denetim eden Halk Cumhuriyeti’ni Çin’in yasal temsilcisi olarak tanımayı seçti.
“İki Çin” olarak isimlendirilen bu devir, daha sonraki senelerda hayli sayıda ülkenin diplomatik bağlantı tercihini Çin Cumhuriyeti’nden Çin Halk Cumhuriyeti’ne çevirmesi ve 1971’de BM Genel Konseyi’nde yapılan oylamada Pekin hükümetinin Çin’in tek yasal temsilcisi kabul edilmesiyle bitmiş oldu.
Birinci, İkinci ve Üçüncü Boğaz krizlerine sahne olan Tayvan-Çin diplomasisi günümüzde de tansiyonunu sürdürmekle birlikte yeni krizin kapıda olup olmadığı konusu da çoğunlukla gündeme geliyor.