11 Eylül akınlarının 20’inci yılı: 3 binden çok insan hayatını yitirdi 20 yıllık işgalin akabinde ABD, Afganistan’da on binlerce kişinin vefatına ve trilyon dolarlara mal olan tarihinin en uzun savaşına son verdi. 11 Eylül terör hücumları, 20’nci yılında birinci sefer bu yıl ‘savaşsız’ anılacak.
ABD her ne kadar savaşa son verse de ”Savaş hakikaten gerekli miydi, ABD askerlerini çekmeli miydi ya da Afganistan’daki varlığını sürdürmeli miydi, çekilme süreci ve kaosun yaşandığı tahliye süreci daha uygun planlanabilir miydi” tartışmaları ise hala devam ediyor.
Tahliyeler sırasında yaşananlar, Taliban’dan kaçmanın yolunu arayan Afganların kalkışa hazırlanan uçağının kanatlarına tırmanmaya çalıştığı ve bir bebeğin havalimanında tel örgülü yüksek bir duvarın üzerinden Amerikan askerine verildiği manzaralar de tıpkı 11 Eylül hücumları üzere hafızalara kazındı.
Periyodun ABD Lideri George W. Bush’un 11 Eylül 2001’deki akınların akabinde terörle gayret ve Afganistan’a demokrasi götürme teşebbüsüyle başlatmış olduğu savaş, Biden idaresinin 31 Ağustos 2021’de ABD askerini Afganistan’dan çekmesiyle son buldu.
Taliban rejimini devirdi
Bush, Taliban’ın ABD’nin El Esas önderi Usame Bin Ladin’in iadesini reddetmesi üzerine 7 Ekim 2001’de Afganistan’ı işgal ederek Taliban rejimini devirdi ve ülkede iktidara Batı’ya daha yakın duran Hamid Karzai geçti.
Ladin gizlendiği konutta öldürüldü
Bush’un akabinde ABD başkanlığına gelen Barack Obama, ‘savaş karşıtı’ bir tavır sergiledi ve başkanlığı periyodunda Amerikan askerlerinin bir kısmını Afganistan ve Irak’tan çekti. El Kural önderi Usame bin Ladin de Obama’nın başkanlığının birinci devrinde ele geçirildi ve öldürüldü. Obama, başkanlığının birinci periyodunda 1 Mayıs 2011 yılından Bin Ladin’in Pakistan’da gizlendiği konutta öldürüldüğünü dünyaya duyurdu.
ABD’de Joe Biden periyodu
İşgalin büyük bir yanılgı olduğunu düşünen ve Afganistan’daki Amerikan askerlerini konutlarına geri getirme kelamı veren ABD Lideri Donald Trump ise 2020 yılında ise Taliban ile barış sürecini başlattı. Savaşı bitiren ise Trump’ın Amerikan askerlerini ABD’den çekme siyasetini devam ettiren ABD Lideri Joe Biden oldu.
ABD askerlerini 11 Eylül hücumlarının 20. yılı öncesi Afganistan’dan çekmek isteyen Biden idaresinin çarçabuk ülkeyi terk etmesi ve geride bıraktığı kaos da 11 Eylül akınları üzere dünya kamuoyunu sarstı.
31 Ağustos’a kadar Afganistan’dan çekilme sürecinde tahliyeler sırasında Kabil’deki Hamid Karzai Memleketler arası Havalimanı’na düzenlenen terör taarruzunda 13 ABD askerinin hayatını kaybetmesi ise Amerikan kamuoyunda Biden idaresinin hanesine eksi olarak yazıldı.
Afganistan’da 2 bin 461 ABD askeri hayatını kaybetti
Harvard Üniversitesi ve Brown Üniversitesi tarafınca yayımlanan ”Costs of War” projesine bakılırsa, ABD’nin işgali her iki ülkede de büyük kayıplara yol açtı, savaşta şimdiye kadar 172 binden çok kişi öldü. 20 yıl süren savaş ABD’ye 2 bin 461 Amerikan askerinin ömrüne mal olurken, ABD için çalışan ve ömrünü kaybeden Afganların sayısı da 3 bin 846 olarak kayıtlara geçti.
Savaşta yaklaşık 50 bin Afgan sivil öldü
Savaş’tan en çok etkilenenler ise Afgan siviller oldu. 50 bine yakın Afgan savaşta hayatını kaybetti.
Taliban karşısında hezimete uğrayan Afgan ordusunda 66 bine yakın asker hayatını kaybederken, Taliban ve öteki muhalif savaşçılar tarafında ise 51 bin 191 kişi öldü.
Afganistan’da misyon yapan NATO ve öteki ülkelerden ise 1144 asker ömrünü kaybetti.
Öte yandan Afganistan’da şimdiye kadar 444 insani yardım çalışanı ve 72 gazeteci de hayatını yitirdi.
Trilyonlara ulaşan savaşın bedeli
ABD’nin en uzun savaşı, Amerikan askerlerinin Afganistan’dan çekilmesiyle son bulsa da trilyonlara ulaşan savaşın bedelini Amerikalılar ödemeye devam ediyor. ABD’nin 2020 prestijiyle borçlanarak finanse ettiği Afganistan ve Irak savaşlarının maliyeti 2 trilyon doları geçiyor, 2050’ye kadar ise bu borçlanmanın faizinin 6,5 trilyon doları bulması bekleniyor.
11 Eylül hücumları dünyanın seyrini değiştirdi
11 Eylül hücumları yalnızca Afganistan ve Irak’ın işgaline yer hazırlamakla kalmadı beraberinde tam manasıyla dünyanın seyrini değiştirdi. Güvenlik siyasetlerinden seyahate, kültürden hayat stillerine kadar biroldukca alanı etkileyen 11 Eylül terör hücumları daha sonrası ırkçılık ve İslamofobi de arttı.
Afganistan’ın işgalinin akabinde Bush idaresinin 20 Mart 2003’te kimyasal silah bulunduğu nedeni öne sürülerek Irak’ı işgal edip Saddam Hüseyin’i devirerek idam etmesi ile de Orta Doğu, daha fazla istikrarsızlık, düzensizlik ve mezhep savaşlarına sürüklendi. Orta Doğu’da yüz binlerce sivil ömrünü kaybederken, DEAŞ üzere yeni terör örgütleri de ortaya çıktı.
Irak, Amerikan işgalinin akabinde Orta Doğu’da en karmaşık meselelere sahip ülkelerden biri haline geldi.
Afganistan’da ise 20 yılda Taliban, daha fazla güç kazanmakla kalmadı, Kabil’in düşmesi ve 15 Ağustos’ta Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeyi terk etmesi daha sonrası ülkeyi bir daha denetim altına aldı.
Yeni dünya nizamı
11 Eylül terör taarruzlarının akabinde başlayan ”yeni dünya düzeni”, terörle uğraşta yeni güvenlik stratejilerini de birlikteinde getirdi. Akınlarla birlikte yalnızca ABD’de değil tüm ülkelerde ulusal güvenlik algısı değişti. Devletler ulusal güvenliğe daha fazla para ayırmaya başladı.
Artık yalnızca konvansiyonel ya da kimyasal silahlar değil rastgele bir kuşkulu araç, kişi ya da paket terör tehdidi olarak algılanmaya başlandı.
Havalimanları başta olmak üzere halka açık alanlarda daha fazla güvenlik tedbirleri alındı, bu biçimdece yeni bir güvenlik anlayışı ve kesimi ortaya çıktı.
İslamofobi ve 11 Eylül
11 Eylül hücumları başta ABD olmak üzere, Batı’da Müslümanlara karşı işlenen nefret hatalarında büyük artışa ve İslamofobi’nin giderek derinleşmesine niye oldu, medyada ”İslamcı terör” ve ”radikal İslam” kavramları sık sık kullanılmaya başlandı.
Araştırmalar, medyanın, Müslümanların isminin karıştığı terör hücumlarına öbür din ya da kümelere mensup şahıslarca düzenlenen akınlardan daha fazla yer verdiğini ortaya koydu.
11 Eylül 2001’de ne oldu?
Amerikan finans sisteminin kalbi New York, 11 Eylül sabahı İkiz Kuleler’e yönelik terör hücumlarına uyandı.
Newark, Boston ve Washington’dan havalanıp San Francisco ve Los Angeles’a giden 4 yolcu uçağının kaçırılmasının akabinde Los Angeles’a giden Amerikan Airlines’a ilişkin kaçırılan yolcu uçağı, lokal saatle 08.46’da İkiz Kuleler’in kuzey istikametindeki binasına çarptı. Kuzey kulesi alevler ortasında yanarken United Airlines’a ilişkin kaçırılan öteki bir uçak da birinci taarruzdan tam 17 dakika daha sonra canlı yayında güney kulesine çarptı.
İkiz kuleler hem ABD birebir vakitte tüm dünyanın canlı yayında izlediği taarruzların akabinde milyonların gözü önünde dakikalar ortasında yerle bir oldu ve Manhattan Adası toz bulutlarına büründü.
İkiz Kuleler’e hücumların akabinde kaçırılan bir öbür uçak ise ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) binasına çarptı.
Kaçırılan son uçak ise Pennsylvania eyaleti kırsalında F-16’lar tarafınca düşürüldü.
11 Eylül akınları kararı uçakları kaçıran 19 saldırgan hariç New York, Washington ve Pennsylvania’da toplam 2 bin 977 kişi ömrünü kaybetti.
ABD her ne kadar savaşa son verse de ”Savaş hakikaten gerekli miydi, ABD askerlerini çekmeli miydi ya da Afganistan’daki varlığını sürdürmeli miydi, çekilme süreci ve kaosun yaşandığı tahliye süreci daha uygun planlanabilir miydi” tartışmaları ise hala devam ediyor.
Tahliyeler sırasında yaşananlar, Taliban’dan kaçmanın yolunu arayan Afganların kalkışa hazırlanan uçağının kanatlarına tırmanmaya çalıştığı ve bir bebeğin havalimanında tel örgülü yüksek bir duvarın üzerinden Amerikan askerine verildiği manzaralar de tıpkı 11 Eylül hücumları üzere hafızalara kazındı.
Periyodun ABD Lideri George W. Bush’un 11 Eylül 2001’deki akınların akabinde terörle gayret ve Afganistan’a demokrasi götürme teşebbüsüyle başlatmış olduğu savaş, Biden idaresinin 31 Ağustos 2021’de ABD askerini Afganistan’dan çekmesiyle son buldu.
Taliban rejimini devirdi
Bush, Taliban’ın ABD’nin El Esas önderi Usame Bin Ladin’in iadesini reddetmesi üzerine 7 Ekim 2001’de Afganistan’ı işgal ederek Taliban rejimini devirdi ve ülkede iktidara Batı’ya daha yakın duran Hamid Karzai geçti.
Ladin gizlendiği konutta öldürüldü
Bush’un akabinde ABD başkanlığına gelen Barack Obama, ‘savaş karşıtı’ bir tavır sergiledi ve başkanlığı periyodunda Amerikan askerlerinin bir kısmını Afganistan ve Irak’tan çekti. El Kural önderi Usame bin Ladin de Obama’nın başkanlığının birinci devrinde ele geçirildi ve öldürüldü. Obama, başkanlığının birinci periyodunda 1 Mayıs 2011 yılından Bin Ladin’in Pakistan’da gizlendiği konutta öldürüldüğünü dünyaya duyurdu.
ABD’de Joe Biden periyodu
İşgalin büyük bir yanılgı olduğunu düşünen ve Afganistan’daki Amerikan askerlerini konutlarına geri getirme kelamı veren ABD Lideri Donald Trump ise 2020 yılında ise Taliban ile barış sürecini başlattı. Savaşı bitiren ise Trump’ın Amerikan askerlerini ABD’den çekme siyasetini devam ettiren ABD Lideri Joe Biden oldu.
ABD askerlerini 11 Eylül hücumlarının 20. yılı öncesi Afganistan’dan çekmek isteyen Biden idaresinin çarçabuk ülkeyi terk etmesi ve geride bıraktığı kaos da 11 Eylül akınları üzere dünya kamuoyunu sarstı.
31 Ağustos’a kadar Afganistan’dan çekilme sürecinde tahliyeler sırasında Kabil’deki Hamid Karzai Memleketler arası Havalimanı’na düzenlenen terör taarruzunda 13 ABD askerinin hayatını kaybetmesi ise Amerikan kamuoyunda Biden idaresinin hanesine eksi olarak yazıldı.
Afganistan’da 2 bin 461 ABD askeri hayatını kaybetti
Harvard Üniversitesi ve Brown Üniversitesi tarafınca yayımlanan ”Costs of War” projesine bakılırsa, ABD’nin işgali her iki ülkede de büyük kayıplara yol açtı, savaşta şimdiye kadar 172 binden çok kişi öldü. 20 yıl süren savaş ABD’ye 2 bin 461 Amerikan askerinin ömrüne mal olurken, ABD için çalışan ve ömrünü kaybeden Afganların sayısı da 3 bin 846 olarak kayıtlara geçti.
Savaşta yaklaşık 50 bin Afgan sivil öldü
Savaş’tan en çok etkilenenler ise Afgan siviller oldu. 50 bine yakın Afgan savaşta hayatını kaybetti.
Taliban karşısında hezimete uğrayan Afgan ordusunda 66 bine yakın asker hayatını kaybederken, Taliban ve öteki muhalif savaşçılar tarafında ise 51 bin 191 kişi öldü.
Afganistan’da misyon yapan NATO ve öteki ülkelerden ise 1144 asker ömrünü kaybetti.
Öte yandan Afganistan’da şimdiye kadar 444 insani yardım çalışanı ve 72 gazeteci de hayatını yitirdi.
Trilyonlara ulaşan savaşın bedeli
ABD’nin en uzun savaşı, Amerikan askerlerinin Afganistan’dan çekilmesiyle son bulsa da trilyonlara ulaşan savaşın bedelini Amerikalılar ödemeye devam ediyor. ABD’nin 2020 prestijiyle borçlanarak finanse ettiği Afganistan ve Irak savaşlarının maliyeti 2 trilyon doları geçiyor, 2050’ye kadar ise bu borçlanmanın faizinin 6,5 trilyon doları bulması bekleniyor.
11 Eylül hücumları dünyanın seyrini değiştirdi
11 Eylül hücumları yalnızca Afganistan ve Irak’ın işgaline yer hazırlamakla kalmadı beraberinde tam manasıyla dünyanın seyrini değiştirdi. Güvenlik siyasetlerinden seyahate, kültürden hayat stillerine kadar biroldukca alanı etkileyen 11 Eylül terör hücumları daha sonrası ırkçılık ve İslamofobi de arttı.
Afganistan’ın işgalinin akabinde Bush idaresinin 20 Mart 2003’te kimyasal silah bulunduğu nedeni öne sürülerek Irak’ı işgal edip Saddam Hüseyin’i devirerek idam etmesi ile de Orta Doğu, daha fazla istikrarsızlık, düzensizlik ve mezhep savaşlarına sürüklendi. Orta Doğu’da yüz binlerce sivil ömrünü kaybederken, DEAŞ üzere yeni terör örgütleri de ortaya çıktı.
Irak, Amerikan işgalinin akabinde Orta Doğu’da en karmaşık meselelere sahip ülkelerden biri haline geldi.
Afganistan’da ise 20 yılda Taliban, daha fazla güç kazanmakla kalmadı, Kabil’in düşmesi ve 15 Ağustos’ta Cumhurbaşkanı Eşref Gani’nin ülkeyi terk etmesi daha sonrası ülkeyi bir daha denetim altına aldı.
Yeni dünya nizamı
11 Eylül terör taarruzlarının akabinde başlayan ”yeni dünya düzeni”, terörle uğraşta yeni güvenlik stratejilerini de birlikteinde getirdi. Akınlarla birlikte yalnızca ABD’de değil tüm ülkelerde ulusal güvenlik algısı değişti. Devletler ulusal güvenliğe daha fazla para ayırmaya başladı.
Artık yalnızca konvansiyonel ya da kimyasal silahlar değil rastgele bir kuşkulu araç, kişi ya da paket terör tehdidi olarak algılanmaya başlandı.
Havalimanları başta olmak üzere halka açık alanlarda daha fazla güvenlik tedbirleri alındı, bu biçimdece yeni bir güvenlik anlayışı ve kesimi ortaya çıktı.
İslamofobi ve 11 Eylül
11 Eylül hücumları başta ABD olmak üzere, Batı’da Müslümanlara karşı işlenen nefret hatalarında büyük artışa ve İslamofobi’nin giderek derinleşmesine niye oldu, medyada ”İslamcı terör” ve ”radikal İslam” kavramları sık sık kullanılmaya başlandı.
Araştırmalar, medyanın, Müslümanların isminin karıştığı terör hücumlarına öbür din ya da kümelere mensup şahıslarca düzenlenen akınlardan daha fazla yer verdiğini ortaya koydu.
11 Eylül 2001’de ne oldu?
Amerikan finans sisteminin kalbi New York, 11 Eylül sabahı İkiz Kuleler’e yönelik terör hücumlarına uyandı.
Newark, Boston ve Washington’dan havalanıp San Francisco ve Los Angeles’a giden 4 yolcu uçağının kaçırılmasının akabinde Los Angeles’a giden Amerikan Airlines’a ilişkin kaçırılan yolcu uçağı, lokal saatle 08.46’da İkiz Kuleler’in kuzey istikametindeki binasına çarptı. Kuzey kulesi alevler ortasında yanarken United Airlines’a ilişkin kaçırılan öteki bir uçak da birinci taarruzdan tam 17 dakika daha sonra canlı yayında güney kulesine çarptı.
İkiz kuleler hem ABD birebir vakitte tüm dünyanın canlı yayında izlediği taarruzların akabinde milyonların gözü önünde dakikalar ortasında yerle bir oldu ve Manhattan Adası toz bulutlarına büründü.
İkiz Kuleler’e hücumların akabinde kaçırılan bir öbür uçak ise ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon) binasına çarptı.
Kaçırılan son uçak ise Pennsylvania eyaleti kırsalında F-16’lar tarafınca düşürüldü.
11 Eylül akınları kararı uçakları kaçıran 19 saldırgan hariç New York, Washington ve Pennsylvania’da toplam 2 bin 977 kişi ömrünü kaybetti.